Iris Chang

Iris Chang
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Iris Shun-Ru Chang
Jaiotza	Princeton, 1968ko martxoaren 28a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	Los Gatos (Kalifornia), 2004ko azaroaren 9a (36 urte)
Hobiratze lekua	Gate of Heaven Catholic Cemetery (en) Kalifornia
Heriotza modua	suizidioa: bala zauria
Hezkuntza
Heziketa	Johns Hopkins Unibertsitatea University Laboratory High School (en) UIUC College of Media (en)
Hizkuntzak	ingelesa txinera
Jarduerak
Jarduerak	giza eskubideen aldeko ekintzailea, kazetaria, idazlea eta militante politikoa
Lantokia(k)	San Jose
Lan nabarmenak	ikusi The Rape of Nanking (en) Thread of the Silkworm (en)
Kidetza	100n komitea
irischang.net

Iris Shun-Ru Chang, txinera tradizionalean, 張純如; txinera sinplifikatuan, 张纯如 pinyin, Zhāng Chúnrú; (Princeton, New Jersey, 1968ko martxoaren 28a – Los Gatos, Kalifornia, 2004ko azaroaren 9a) txinatar jatorriko idazle eta kazetari estatubatuarra izan zen, Nankingo sarraskiari buruz idatzitako La violación de Nankín durante la segunda guerra sino-japonesa eleberri dokumentalagatik ospea ezagutu zuena.^[1] Finding Iris Chang liburuaren eta 2007ko Iris Chang: The Rape of Nanking dokumentalaren objektu izan da.^[2][3]

Biografia

Txinatik emigratutako bi unibertsitate-irakasleren alaba, Champaignen (Illinois) hazi zen. Graduatu ondoren, New York Times eta Chicago Tribunerako idatzi zuen. Bretton Lee Douglasekin ezkondu zen, eta harekin izan zuen seme bakarra, Christopher. San Josen, Kalifornian bizi izan zen, eta depresioak jota bere buruaz beste egin zuen.^[4]

Chang-ek hiru liburu idatzi zituen, txinatar jatorriko asiarrek eta estatubatuarrek historian izandako esperientziak biltzen dituztenak. Lehenengoak, Thread of the Silkworm (Zeta haria) (1995), 1950eko hamarkadako Mehatxu Gorriaren garaiko Tsien Hsue-shen (edo Qian Xuesen) irakasle txinatarraren bizitza kontatzen du. Tsien izan zen NASAren (JPL) Zorrotadarako Propultsio Laborategiaren sortzaileetako bat, eta urte askoan Estatu Batuetako militarrei Alemania naziko zientzialariei galdeketa egiten lagundu zien, baina bat-batean espioi bat eta AEBko Alderdi Komunistako kide bat izatea leporatu zioten. 1950etik 1955era bitartean etxean atxilotuta egon zen. 1955eko irailean, Txinara itzuli zenean, Dongfeng misilen programa garatu zuen, eta geroago zeta-harraren misila, Irakeko militarrek Iranen aurkako gerran eta ironikoki Golkoko Lehen eta Bigarren Gerran Estatu Batuek gidatutako koalizioen aurka erabiliko zutena.

Nanking-eko bortxaketa, Chang-en lanik ezagunena

Bere bigarren liburua, The Rape of Nanking:The Forgotten Holocaust of World War II (Nanking-eko bortxaketa: Bigarren Mundu Gerratik ahaztutako Holokaustoa) (1997), Nankingeko Masakrearen 60. urteurrenean argitaratu zen, eta, neurri batean, bere aitona-amonen sarraskitik ihes egin zuteneko historian oinarrituta dago. Bigarren Sino-Japoniar Gerran Japoniako Armada Inperialaren indarrek Txinaren aurka egindako ankerkeriak dokumentatzen ditu, eta biktimei egindako elkarrizketak ere baditu. New York Times-eko Best sellerren zerrendan egon zen 10 astez. Liburuan oinarrituta, film dokumental amerikar bat, Nanking, 2007an kaleratu zen.

Lanak

• Thread of the Silkworm (1995),^[5]
• The Rape of Nanking: The Forgotten Holocaust of World War II (1997),^[6]
• The Chinese in America (2003),^[7]

Erreferentziak

Ikus, gainera

• Minnie Vautrin
• John Rabe
• Tsien Hsue-shen
• Nanking (filma)

Kanpo estekak

• IrisChang.net Iris Chang
• Iris Chang papers
• Global Alliance for Conserving the History of World War II in Asia
• Rape of Nanking, January 11, 1998.
• "Nightmare in Nanking"
• Iris Chang radio interview
• Iris Chang The Movie Iris Chang-en historioa
• Iris Chang Memorial Fund .
• "The Passion of Iris Chang"
• Galbraith, Douglas A Winter Txinan

• Datuak: Q234338
• Multimedia: Iris Chang / Q234338