Rijksmuseum Boerhaave

Rijksmuseum Boerhaave
Gevel van Rijksmuseum Boerhaave in 2022
Locatie Lange St. Agnietenstraat 10, Leiden
Coördinaten 52° 10′ NB, 4° 29′ OL
Type Wetenschappelijk
Thema Wetenschap & Geneeskunde
Opgericht 1928
Personen
Directeur Amito Haarhuis
Huisvesting
Monumentstatus Rijksmonument
Monumentnummer 25010
Aantal bezoekers 100.000 (2018)[1]
Detailkaart
Rijksmuseum Boerhaave (Leiden-centrum)
Rijksmuseum Boerhaave
Officiële website
(en) Atlas Obscura-pagina
Portaal  Portaalicoon   Kunst & Cultuur

Rijksmuseum Boerhaave is een wetenschapsmuseum in de Nederlandse stad Leiden. Het museum is genoemd naar Herman Boerhaave (1668-1738), een Nederlandse arts, anatoom, botanicus, scheikundige en onderzoeker.

De naam van het museum was van 1976 tot 2016 Museum Boerhaave, van 1947 tot 1976 Rijksmuseum voor de Geschiedenis der Natuurwetenschappen en het werd in 1931 gesticht als Nederlandsch Historisch Natuurwetenschappelijk Museum.

Geschiedenis

In 1928 werd de Stichting Het Historisch Natuurwetenschappelijk Museum opgericht door de Leidse hoogleraren Claude August Crommelin (1878-1965) en Cornelis Jakob van der Klaauw (1893-1972).[2] De oprichting van het museum werd ironisch genoeg eigenlijk veroorzaakt door de vernieuwingen die Kamerlingh Onnes aan de Universiteit Leiden doorvoerde. Omdat Kamerlingh Onnes in sneltreinvaart de laboratoria vernieuwde, werden alle oude natuurkundige apparaten figuurlijk museumstukken. Zijn adjunct-directeur Crommelin zag het historisch belang en zorgde dat alle oude apparatuur ook letterlijk als museumstukken netjes opgeslagen werden. De verzameling historische instrumenten die Crommelin bij elkaar wist te brengen, vormde de basis van museum. Medeoprichter Jan-Gerard de Lint zorgde met aandacht voor medische instrumenten voor een verbreding van de collectie. De zoöloog Van der Klaauw was een van de anderen die bijdroeg aan de oprichting van het museum.

Het museum opende op 5 juni 1931 als het 'Nederlandsch Historisch Natuurwetenschappelijk Museum' en werd gehuisvest in het voormalige Boerhaave Laboratorium aan de Steenstraat, een bijgebouw van het Academisch Ziekenhuis. In 1976 werd de naam Rijksmuseum voor de Geschiedenis der Natuurwetenschappen ingeruild voor Museum Boerhaave.

Om het museum beter te kunnen huisvesten verhuisde het in 1991 naar het voormalige Sint Caeciliaklooster aan de Lange St. Agnietenstraat. Het complex was aangekocht door de Rijksgebouwendienst en het werd in de jaren tachtig van de 20e eeuw gerestaureerd en uitgebreid. Bij de verhuizing werd ook de collectie van het voormalige Geschiedkundig Medisch-Pharmaceutisch Museum van de gemeente Amsterdam in de collectie opgenomen.[2]

Rond 2011 dreigde het museum de deuren te moeten sluiten vanwege een tekort aan middelen.[3] Het museum wist zich mede te redden door nieuwe sponsoren aan te trekken, zoals Shell. In ruil daarvoor kreeg het bedrijf invloed in het museum, zo was er een interview met Shells president-directeur Marjan van Loon te zien.[3] Het museum ontkent stellig door Shell te zijn beïnvloed.[4]

Vernieuwing

Het museum werd in 2016 en 2017 gerenoveerd en opnieuw ingericht. De officiële heropening vond op 16 december 2017 plaats.[5] In de nieuwe presentatie wordt het gebruik van de voorwerpen meegenomen. Onderzoekers en patiënten komen in beeld die met tentoongestelde apparaten behandelingen ondergingen.[5] Korte films, audiofragmenten, animaties en digitale magazines geven ook extra informatie.[5] In 2019 werd het museum bekroond met de European Museum of the Year Award. De naam werd bij de heropening veranderd naar 'Rijksmuseum Boerhaave'.

In het museum is een reconstructie van het Leids Anatomisch Theater uit 1610 op ware grootte te zien. De reconstructie is van rond 1990, de skeletten zijn recent. Een onderdeel van de collectie en een goed voorbeeld van vernieuwend denken in de 17e eeuw zijn de chirurgische instrumenten van Cornelis Solingen. Ook bevinden zich er 72 door Louis Auzoux vervaardigde modellen van het menselijk lichaam.

In 2019 nam het museum samen met het NEMO Science Museum en het Teylers Museum het initiatief om de Irispenning in het leven te roepen als prijs voor excellente wetenschapscommunicatie.[6]

Collectie

Het museum bevat een collectie historische wetenschappelijke instrumenten uit alle takken van wetenschap, maar hoofdzakelijk uit de geneeskunde, natuurkunde, en astronomie. De collectie van Rijksmuseum Boerhaave is na de ontstaansperiode uitgebreid tot ca. 120.000 objecten, boeken, prenten en beeldmateriaal. Daartoe behoren de meridiaankijker van de Leidse Sterrewacht, de vulpen van Albert Einstein, het eerste nierdialyse-apparaat van Willem Kolff, de schilderijen met de vier gedaantes van een arts, het Surinaamse Insectenboek van Maria Sibylla Merian, en recente wetenschappelijke uitvindingen, zoals de qubit, bouwsteen van een quantumcomputer die onderzoekers nu proberen te ontwikkelen.

Verwervingen van het museum in de jaren 2020 zijn onder meer de kunstmatige alvleesklier, de ampul en spuit van het eerste COVID-19 vaccin, een 3D-geprint kinderhart en een maquette van de Ramspolbrug. De verzamelfocus richt zich op de periode na 1900. Met dit verzamelbeleid wordt gekeken naar recente ontwikkelingen en vraagstukken rond wetenschappelijke en medische praktijken. De traditionele verzamellijnen van wetenschappelijke instrumenten zoals microscopen, telescopen en anatomische modellen blijven bestaan.

Presentatie

De vaste presentatie is te vinden op de eerste etage van het museum en beslaat verschillende thema's uit de wetenschap en wetenschapsgeschiedenis. De thema's die aan bod komen zijn: De Gouden Eeuw, Ziekte & Gezondheid, Machtige Verzamelingen, Water Stroom & Data en Grote Vragen. De zalen van Machtige Verzamelingen zijn in oktober 2021 blijvend vernieuwd en werd aangevuld met een collectie instrumenten van verzamelaar Bert Degenaar. De laatste zaal 'Grote Vragen' is in juni 2022 vernieuwd en laat in drie thema's de belangrijkste ontwikkelingen binnen de hedendaagse wetenschap en bespiegelingen over de toekomst zien.[7]

Op de begane grond van het museum is een presentatie voor kinderen, bestaande uit: Schateiland Boerhaave[8], Spelen met Wiskunde[9], De Maakstudio en Waterland Boerhaave.[10]

Tijdelijke tentoonstellingen

De vaste presentatie van het museum wordt aangevuld met wisselende tijdelijke tentoonstellingen die op de begane grond van het museum te vinden zijn.[11]

  • Dichter bij het Zwarte Gat (maart 2024 - januari 2025)
  • Onvoorstelbaar (april 2023 - januari 2024)
  • BrAInpower (september 2022 - maart 2023)
  • Besmet! (juli 2020 - augustus 2022)
  • Kosmos: Kunst & Kennis (oktober 2019 - maart 2020)
  • Herman Boerhaave & de Gouden Eeuw van wetenschap (november 2018 - september 2019)
  • Op recept, 350 jaar medicijnen (2018-2019)
  • Frankenstein, op weg naar een nieuwe mens (2018)
  • Rijk van Rotzooi (2015-2016)
  • 100 Jaar Uitvindingen Made by Philips Research (2013-2015)
  • Circus Boerhaave (2011)

Vrienden

De vrienden van Rijksmuseum Boerhaave zijn verenigd in de 'Caecilia Stichting'. Deze stichting is vernoemd naar het voormalig Caecilia gasthuis waarin het museum gehuisvest is. De 'Caecilia Stichting' had 1.100 leden in 2021. Sinds de oprichting in 1996 steunt ze het museum bij het realiseren van zijn ambities. Ze bevordert dat Rijksmuseum Boerhaave het belang van de wetenschap onder de aandacht kan brengen van een breed publiek. De vrienden hebben in 2017 een substantiële bijdrage geleverd aan een nieuwe inrichting van het museum.

Galerie

  • Entree Rijksmuseum Boerhaave (2022)
  • Rijksmuseum Boerhaave aan de Steenstraat (1931-1991)
    Rijksmuseum Boerhaave aan de Steenstraat (1931-1991)
  • Anatomisch theater in Rijksmuseum Boerhaave (2010)
    Anatomisch theater in Rijksmuseum Boerhaave (2010)
  • Auzoux zwangerschapsmodel van papier-maché
    Auzoux zwangerschapsmodel van papier-maché
  • Auzoux papier-maché model van een zeebaars in Rijksmuseum Boerhaave, Leiden
    Auzoux papier-maché model van een zeebaars in Rijksmuseum Boerhaave, Leiden

Directeuren

  • August Crommelin (1928-1949)
  • Maria (Mies) Rooseboom (1949-1969)
  • A.J.F. Gogelein (1970-1984)
  • G.A.C. (Gerrit) Veeneman (1984-2006)
  • Dirk van Delft (2006-april 2018)
  • Amito Haarhuis (april 2018 - heden)

Beeldmerk

  • Logo Museum Boerhaave tot 2016
    Logo Museum Boerhaave tot 2016
  • Logo Rijksmuseum Boerhaave 2017 - heden
    Logo Rijksmuseum Boerhaave 2017 - heden

Externe link

  • Officiële website
Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ Dit jaar al 100.000 bezoekers voor Rijksmuseum Boerhaave unity.nu
  2. ↑ a b Museum Boerhaave gaat weer open, NRC, 21 maart 1991
  3. ↑ a b (en) Plets, Gertjan, Marin Kuijt (2022). Gas, Oil and Heritage: Well-oiled Histories and Corporate Sponsorship in Dutch Museums (1990-2021). BMGN/Low Countries Historical Review 137. DOI:https://doi.org/10.51769/bmgn-lchr.7028.
  4. ↑ OVT, Historici: Shell beïnvloedt tentoonstellingen Nederlandse musea. VPRO (19-9-2021). Geraadpleegd op 17-6-2022.
  5. ↑ a b c Sleutelstad Rijksmuseum Boerhaave heropent na twee jaar verbouwen, 14 december 2017, geraadpleegd op 17 december 2017
  6. ↑ Irispenning voor wetenschapscommunicatie, Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen
  7. ↑ Merijn van Nuland, Leids wetenschapsmuseum verzamelt kweekburgers, harde schijven en vaccins. Trouw (24 juni 2022). Geraadpleegd op 4 augustus 2022.
  8. ↑ Ontdekkingsreiziger worden bij 'Schateiland Boerhaave'. Unity NU is de nieuwssite voor de regio Leiden [www.unity.nu]. Geraadpleegd op 4 augustus 2022.
  9. ↑ Spelen met wiskunde. www.kidsproof.nl. Geraadpleegd op 4 augustus 2022.
  10. ↑ (en) RadioGuys.nl, Waterspeelplaats Rijksmuseum Boerhaave weer open. Sleutelstad. Geraadpleegd op 4 augustus 2022.
  11. ↑ Fabrique, Tentoontoonstellingsarchief. Rijksmuseumboerhaave. Geraadpleegd op 4 augustus 2022.
Mediabestanden
Zie de categorie Museum Boerhaave Leiden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
· · Sjabloon bewerken

1977 Ironbridge Gorge (Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk) · 1978 Schloss Rheydt (Vlag van Duitsland Duitsland) · 1979 Musée de la Camargue (Vlag van Frankrijk Frankrijk) · 1980 Museum Catharijneconvent (Vlag van Nederland Nederland) · 1981 Volkskundig museum van de Peloponnesos (Vlag van Griekenland Griekenland) · 1982 Musée d'art et d'histoire de Saint-Denis (Vlag van Frankrijk Frankrijk) · 1983 Museum Sarganserland (Vlag van Zwitserland Zwitserland) · 1984 Zuiderzeemuseum (Vlag van Nederland Nederland) · 1987 Beamish: North of England Open Air Museum (Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk) · 1988 Brandts Klædefabrik (Vlag van Denemarken Denemarken) · 1989 Sundsvalls museum (Vlag van Zweden Zweden) · 1990 Écomusée de l'Avesnois à Fourmies (Vlag van Frankrijk Frankrijk) · 1991 Leventis Museum (Vlag van Cyprus Cyprus) · 1992 Landesmuseum für Technik und Arbeit (Vlag van Duitsland Duitsland) · 1993 Alta Museum (Vlag van Noorwegen Noorwegen) · 1994 Nationalmuseet (Vlag van Denemarken Denemarken) · 1995 Olympisch museum (Vlag van Zwitserland Zwitserland) · 1996 Nationaal museum van de Roemeense boer (Vlag van Roemenië Roemenië) · 1997 Museum van Anatolische beschavingen (Vlag van Turkije Turkije) · 1998 National Conservation Centre (Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk) · 1999 Musée Français de la Carte à Jouer (Vlag van Frankrijk Frankrijk) · 2000 Guggenheim Museum Bilbao (Vlag van Spanje Spanje) · 2001 National Railway Museum (Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk) · 2002 Chester Beatty Library (Vlag van Ierland Ierland) · 2003 Victoria and Albert Museum (Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk) · 2004 Museo Arqueologico Provincial de Alicante (Vlag van Spanje Spanje) · 2005 Nederlands Openluchtmuseum (Vlag van Nederland Nederland) · 2006 CosmoCaixa Barcelona (Vlag van Spanje Spanje) · 2007 Deutsches Auswandererhaus (Vlag van Duitsland Duitsland) · 2008 KUMU (Vlag van Estland Estland) · 2009 Salzburg museum (Vlag van Oostenrijk Oostenrijk) · 2010 Ozeaneum (Vlag van Duitsland Duitsland) · 2011 Gallo-Romeins Museum (Vlag van België België) · 2012 Medina Azahara Museum (Vlag van Spanje Spanje) · 2013 Riverside Museum (Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk) · 2014 Het Museum van de Onschuld (Vlag van Turkije Turkije) · 2015 Rijksmuseum Amsterdam (Vlag van Nederland Nederland) · 2016 POLIN, Museum voor de Geschiedenis van de Poolse Joden (Vlag van Polen Polen) · 2017 Musée d'ethnographie de Genève (Vlag van Zwitserland Zwitserland) · 2018 Design Museum (Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk) · 2019 Rijksmuseum Boerhaave (Vlag van Nederland Nederland) · 2020 Stapferhaus (Vlag van Zwitserland Zwitserland) · 2021 Naturalis Biodiversity Center (Vlag van Nederland Nederland) · 2022 Museum van de Geest/Het Dolhuys (Vlag van Nederland Nederland) · 2023 L'Etno (Vlag van Spanje Spanje) 2024 Siida (Vlag van Finland Finland)