Boothia (półwysep)

Ten artykuł dotyczy półwyspu w północnej Kanadzie. Zobacz też: inne znaczenie tego słowa.

Boothia

Półwyspy: Boothia i Melville’a
Państwo	Kanada
Wydarzenia historyczne	Poszukiwania Przejścia Północno-Zachodniego
Rodzaj obiektu	półwysep
Położenie na mapie Nunavut Boothia
Położenie na mapie Kanady Boothia
70°26′N 94°24′W/70,433333 -94,400000

Boothia^[1] (ang. Boothia Peninsula, fr. Péninsule de Boothia^[2] ; hist. Boothia Felix^[3] ) – półwysep w arktycznej części Kanady, położony między zatoką Gulf of Boothia na wschodzie a Cieśniną Franklina na zachodzie; administracyjnie leży w terytorium Nunavut.

Nazwa

Półwysep został nazwany przez Johna Rossa (1777–1856) w 1829 roku na cześć Felixa Bootha (1780–1850), który sfinansował prywatną ekspedycję arktyczną Rossa w poszukiwaniu Przejścia Północno-Zachodniego w latach 1829–1833^[4][3] [a].

Geografia

Półwysep położony jest między zatoką Gulf of Boothia na wschodzie a Cieśniną Franklina na zachodzie w arktycznej części Kanady w terytorium Nunavut^[4]. Szeroki na ok. 195 km półwysep wcina się na około 275 km w Ocean Atlantycki^[5] . Na północy, od wyspy Somerset oddziela go wąska cieśnina Bellot Strait (o szerokości 2 km^[6] ), a na południu przesmyk Isthmus of Boothia łączy go z kontynentalną częścią Kanady^[4].

Położony na jego północnym krańcu Półwysep Murchisona (71°58′N 95°31′W/71,966667 -95,516667) to najdalej wysunięty na północ obszar kontynentalnej części Ameryki Północnej^[2] .

Wnętrze półwyspu zajmuje porośnięta tundrą wyżyna (do 573 m n.p.m.^[2] ) rozciągająca się na ponad 32 km²^[5] . Środkową część półwyspu tworzą skały prekambryjskie otoczone przez niższe tereny zbudowane ze skal wapiennych^[6] .

Boothia jest słabo zaludniona^[5]  – jedyną miejscowością jest Taloyoak na południowym krańcu półwyspu, która pełni rolę ośrodka turystycznego^[4]. Miejscowa ludność znana jest z wyrobów tradycyjnego rzemiosła^[4].

Historia

Półwysep został odkryty przez Johna Rossa (1777–1856) w 1829 roku podczas prywatnej wyprawy arktycznej^[4][6] . W 1830 roku uczestniczący w wyprawie wuja James Clark Ross (1800–1862) odkrył, że Boothia to półwysep, a nie wyspa^[7]. Rok później James Clark Ross jako pierwszy ustalił położenie północnego bieguna magnetycznego^[8], który znajdował się wówczas w południowo-zachodniej części półwyspu Boothia – ówczesne współrzędne geograficzne bieguna to 70°05.3′N 96°46′W^[9]. W następnych latach na półwyspie lądowali kolejni polarnicy – John Franklin (1786–1847)^[5]  i John Rae (1813–1893), który w 1847 roku potwierdził, że półwysep jest częścią kontynentalnej Kanady^[10]. Na Boothii przebywał również Roald Amundsen (1872–1928), który w 1904 roku przeprawił się na saniach wzdłuż wybrzeża zachodniego^[6] . Na półwyspie zimował kanadyjski polarnik Henry Larsen (1899–1964) podczas swojej przeprawy przez Przejście Północno-Zachodnie (1940–1942)^[6] .

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Boothia, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-09-19] .
• Boothia. W: The Canadian Encyclopedia. Historica Canada, 2013-12-16. [dostęp 2021-09-21]. (ang.).
• Day, Alan: Historical Dictionary of the Discovery and Exploration of the Northwest Passage. Scarecrow Press, 2006. ISBN 978-0-8108-6519-8. [dostęp 2021-09-19]. (ang.).
• Everett-Heath, John: The Concise Dictionary of World Place-Names. Oxford University Press, 2018. ISBN 978-0-19-256243-2. [dostęp 2021-09-21]. (ang.).
• Morza i oceany. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 10, 2008. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG). [dostęp 2021-09-19]. 
• Mills, William James: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003, s. 373–375. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2021-09-19]. (ang.).
• Nuttall, Mark: Encyclopedia of the Arctic. Routledge, 2005. ISBN 978-1-136-78680-8. [dostęp 2021-09-19]. (ang.).
• Boothia Peninsula, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-09-19]  (ang.).