Cmentarz żydowski w Pszczynie
![]() | |||
![]() | |||
Państwo |
| ||
---|---|---|---|
Miejscowość | Pszczyna | ||
Adres | ul. Katowicka | ||
Typ cmentarza | wyznaniowy | ||
Wyznanie | judaizm | ||
Powierzchnia cmentarza | 0,6 ha | ||
Liczba pochówków | około 500 | ||
Liczba grobów | około 400 | ||
Liczba kwater cmentarnych | 5 | ||
Data otwarcia | 1814 | ||
Data ostatniego pochówku | 2011 | ||
Położenie na mapie Pszczyny ![]() | |||
Położenie na mapie Polski ![]() | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego ![]() | |||
Położenie na mapie powiatu pszczyńskiego ![]() | |||
Położenie na mapie gminy Pszczyna ![]() | |||
![]() | |||
|
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Pszczyna_cmentarz_%C5%BCydowski.jpg/240px-Pszczyna_cmentarz_%C5%BCydowski.jpg)
Cmentarz żydowski w Pszczynie – kirkut znajdujący się w Pszczynie, w głębi działki przy ulicy Katowickiej. Cmentarz zajmuje powierzchnię 0,6 ha, zachowało się na nim ponad 400 nagrobków. Obecnie należy do jednych z najlepiej zachowanych żydowskich nekropolii w województwie śląskim.
Historia
Cmentarz został oficjalnie założony w 1814. Pierwszą pochowaną osobą była Jettel, córka rabina Hirschela Guttmanna, zmarła 10 września 1814 w wieku 4 lat. Wcześniej członkowie pszczyńskiej gminy żydowskiej byli chowani na cmentarzu żydowskim w Mikołowie. W 1830 powołano do życia święte bractwo pogrzebowe Chewra Kadisza, na czele którego stanęli Wolf Armuth oraz Samuel Bändel. W 1888 rozszerzono teren cmentarza, a od strony ulicy zbudowano ceglane ogrodzenie z dwoma stylizowanymi kutymi furtkami oraz neogotycki dom przedpogrzebowy, według projektu Ernsta Betza. Prowadzi do niego 35-metrowa aleja, po obu stronach której rosną jesiony.
Podczas II wojny światowej cmentarz nie uległ zniszczeniu. Ostatni pogrzeb na cmentarzu odbył się w 2011.
Na cmentarzu zachowało się około 400 nagrobków, murowane ogrodzenie oraz dom przedpogrzebowy. Największy z nagrobków, okazały bazaltowy pomnik z dwiema kolumnami wspierającymi trójkątny szczyt, pochodzi z przełomu XIX i XX wieku. Należy on do Heinricha i Henriette Simonów.
Pochowani
Na cmentarzu żydowskim w Pszczynie spoczęło wielu zasłużonych mieszkańców miasta i okolic:
- Abraham Muhr (zm. 1847) – działacz społeczny, zasłużony na rzecz równouprawnienia Żydów niemieckich,
- Philipp Zwiklitz (zm. 1848) – lekarz miejski,
- Samuel Skutsch (zm. 1862) – pierwszy żydowski przewodniczący Rady Miejskiej, prezes gminy żydowskiej w Pszczynie,
- Hirschel Guttmann (zm. 1877) – pierwszy rabin gminy żydowskiej w Pszczynie,
- Heinrich Schiller (zm. 1875) – współzałożyciel uzdrowiska w Goczałkowicach,
- Fedor Muhr (zm. 1893) – kupiec, przewodniczący Rady Miejskiej, prezes gminy żydowskiej w Pszczynie,
- Wilhelm Kohn (zm. 1896) – bankier,
- Chilus Mendelssohn (zm. 1899) – rabin, działacz syjonistyczny, historyk,
- Heinrich Timendorfer (zm. 1910) – kupiec, prezes gminy żydowskiej w Pszczynie,
- David Rau (zm. 1911) – czwarty rabin gminy żydowskiej w Pszczynie,
- Simon Steiner (zm. 1930) – karczmarz w Ćwiklicach, kantor gminy żydowskiej w Pszczynie,
- Heinrich Koenigsfeld (zm. 1938) – przedsiębiorca, radny miejski, związany z Chorzowem,
- Paul Schindler (zm. 1941) – kupiec, prezes gminy żydowskiej w Pszczynie.
Galeria
- Dom przedpogrzebowy
- Widok na nową część cmentarza
- Widok na sektor rodu Plessnerów
- Widok na starą część cmentarza
- Widok na najmłodszą część cmentarza
Przypisy
- ↑ WPIS DO REJESTRU ZABYTKÓW (A/838/2021) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-06-23]
Bibliografia
- Sławomir Pastuszka: Śladami Pszczyńskich Żydów. Pszczyna: 2013, s. 56-59. ISBN 978-83-930110-7-0.
Linki zewnętrzne
- Cmentarz żydowski w Pszczynie na portalu Wirtualny Sztetl
- Cmentarz żydowski w Pszczynie na portalu kirkuty.xt.pl
- p
- d
- e