Nagroda Goncourtów

Nagroda Goncourtów
Prix Goncourt
Edmond Goncourt
Nagroda za	najlepszy utwór prozatorski roku
Przyznający	Société littéraire des Goncourt
Państwo	Francja
Pierwsze rozdanie	1903
Strona internetowa

Nagroda Goncourtów lub Nagroda Goncourta (fr. Prix Goncourt) – francuska nagroda literacka, którą ufundował w 1896 w swoim testamencie francuski pisarz Edmond de Goncourt. Towarzystwo Literackie jego imienia (Société littéraire des Goncourt) powstało oficjalnie w 1902, a nagroda została wręczona po raz pierwszy 21 grudnia 1903.

Nagroda może być przyznana jednemu autorowi tylko raz w życiu. Jedynym wyjątkiem, który otrzymał ją dwukrotnie, był Romain Gary. Po raz pierwszy w 1956 za powieść Korzenie nieba (Les racines du ciel), a po raz drugi w 1975 za Życie przed sobą (La vie devant soi), którą wydał pod pseudonimem Émile Ajar. Prawdziwą tożsamość autora Gary ujawnił dopiero w książce Życie i śmierć Emile'a Ajara (Vie et mort d’Émile Ajar), wydanej po śmierci.

Laureat Nagrody Goncourta, przyznawanej najlepszemu w danym roku utworowi prozaicznemu (zwykle powieściom), ogłaszany jest zawsze w listopadzie. Od 1988 swoją Nagrodę Goncourta – Prix Goncourt des lycéens – wręczają francuscy licealiści.

Polską nagrodę Goncourt (La Liste Goncourt – le choix polonais) przyznaje jury złożone ze studentów romanistyki z całej Polski. Ogłoszenie laureata następuje co roku podczas Festiwalu Conrada w Krakowie^[1].

Lista laureatów nagrody

1903 – John Antoine Nau(inne języki), Wroga siła (Force ennemie)
1904 – Léon Frapié(inne języki), La Maternelle
1905 – Claude Farrère(inne języki), Ludzie cywilizacji (Les Civilisés)
1906 – Jérôme(inne języki) i Jean Tharaud(inne języki), Dingley, l’illustre écrivain
1907 – Émile Moselly(inne języki), Le Rouet d’ivoire
1908 – Francis de Miomandre(inne języki), Pisane na wodzie (Écrit sur de l’eau...)
1909 – Marius-Ary Leblond, En France
1910 – Louis Pergaud(inne języki), Od lisa do sroki (De Goupil à Margot)
1911 – Alphonse de Châteaubriant, Monsieur des Lourdines
1912 – André Savignon(inne języki), Les Filles de la pluie
1913 – Marc Elder(inne języki), Le Peuple de la mer
1914 – Adrien Bertrand(inne języki), l’Appel du Sol
1915 – René Benjamin(inne języki), Żołnierze Wielkiej Wojny (Gaspard)
1916 – Henri Barbusse, Ogień. Dziennik pewnego oddziału (Le Feu)
1917 – Henri Malherbe(inne języki), La Flamme au poing
1918 – Georges Duhamel, Civilisation
1919 – Marcel Proust, À l’ombre des jeunes filles en fleurs (2. tom W poszukiwaniu straconego czasu, À la recherche du temps perdu,)
1920 – Ernest Pérochon(inne języki), Nene
1921 – René Maran(inne języki), Batouala
1922 – Henry Béraud(inne języki), Le Vitriol de la lune et Le Martyre de l’obèse
1923 – Lucien Fabre(inne języki), Rabevel ou le Mal des ardents
1924 – Thierry Sandre(inne języki), Le Chèvrefeuille, le Purgatoire, le Chapitre XIII
1925 – Maurice Genevoix(inne języki), Raboliot
1926 – Henri Deberly(inne języki), Le Supplice de Phèdre
1927 – Maurice Bedel(inne języki), Biała przygoda (Jérôme 60° latitude nord)
1928 – Maurice Constantin Weyer(inne języki), Un homme se penche sur son passé
1929 – Marcel Arland, L’Ordre
1930 – Henri Fauconnier, Malajska przygoda (Malaisie)
1931 – Jean Fayard(inne języki), Mal d’amour
1932 – Guy Mazeline(inne języki), Les Loups
1933 – André Malraux, Dola człowiecza (La Condition humaine)
1934 – Roger Vercel(inne języki), Capitaine Conan
1935 – Joseph Peyre(inne języki), Sang et lumières
1936 – Maxence van der Meersch, Piętno boże (L’Empreinte de Dieu)
1937 – Charles Plisnier, Faux Passeports
1938 – Henri Troyat, L’Araigne
1939 – Philippe Hériat, Wybrańcy losu (Les Enfants gâtés)
1940 – Francis Ambriere(inne języki), Długie wakacje (Les Grandes Vacances)
1941 – Henri Pourrat(inne języki), Le Vent de Mars
1942 – Marc Bernard(inne języki), Pareil à des enfants
1943 – Marius Grout(inne języki), Passage de l’Homme
1944 – Elsa Triolet, Kochankowie z Avignonu i inne opowiadania (Le Premier Accroc coûte 200 Francs)
1945 – Jean-Louis Bory(inne języki), Moja wieś w godzinie klęski (Mon village à l’heure allemande)
1946 – Jean-Jacques Gautier(inne języki), Histoire d’un fait divers
1947 – Jean-Louis Curtis(inne języki), Les Forêts de la nuit
1948 – Maurice Druon, Potentaci (Les Grandes Familles)
1949 – Robert Merle, Weekend w Zuydcoote (Week-end à Zuydcoote)
1950 – Paul Colin, Les Jeux sauvages
1951 – Julien Gracq, Brzegi Syrtów (Le Rivage des Syrtes)
1952 – Béatrix Beck(inne języki), Léon Morin, prêtre
1953 – Pierre Gascar(inne języki), Les Bêtes
1954 – Simone de Beauvoir, Mandaryni (Mandarins)
1955 – Roger Ikor(inne języki), Les Eaux mêlées
1956 – Romain Gary, Korzenie nieba (Les Racines du ciel)
1957 – Roger Vailland, La Loi
1958 – Francis Walder(inne języki), Saint Germain ou la Négociation
1959 – André Schwartz-Bart(inne języki), Le Dernier des Justes
1960 – Vintila Horia(inne języki), Dieu est né en exil
1961 – Jean Cau(inne języki), Litość Boga (La Pitié de Dieu)
1962 – Anna Langfus, Les Bagages de sable
1963 – Armand Lanoux(inne języki), Kiedy morze się cofa (Quand la mer se retire)
1964 – Georges Conchon(inne języki), L’État sauvage
1965 – Jacques Borel, Uwielbienie (L’Adoration)
1966 – Edmonde Charles-Roux, Zapomnieć Palermo (Oublier Palerme)
1967 – André Pieyre de Mandiargues(inne języki), La Marge
1968 – Bernard Clavel, Owoce zimy (Les Fruits de l’hiver)
1969 – Félicien Marceau, Creezy (Creezy)
1970 – Michel Tournier, Król Olch (Le Roi des Aulnes)
1971 – Jacques Laurent(inne języki), Les Bêtises
1972 – Jean Carrière(inne języki), L’Epervier de Maheux
1973 – Jacques Chessex, L’Ogre
1974 – Pascal Lainé, Koronczarka (La Dentellière)
1975 – Émile Ajar (Romain Gary), Życie przed sobą (La Vie devant soi)
1976 – Patrick Grainville(inne języki), Les Flamboyants
1977 – Didier Decoin(inne języki), John piekło (John l’enfer)
1978 – Patrick Modiano, Ulica Ciemnych Sklepików (Rue des boutiques obscures)
1979 – Antonine Maillet, Pélagie la Charette
1980 – Yves Navarre(inne języki), Lunapark (Le Jardin d’acclimatation)
1981 – Lucien Bodard(inne języki), Anne Marie
1982 – Dominique Fernandez, Dans la main de l’Ange
1983 – Frédérick Tristan(inne języki), Les égarés
1984 – Marguerite Duras, Kochanek (L’Amant)
1985 – Yann Queffelec, Barbarzyńskie zaślubiny (Les Noces barbares)
1986 – Michel Host(inne języki), Valet de nuit
1987 – Tahar Ben Jelloun, Dziecko z piasku; Święta noc (La Nuit sacrée)
1988 – Érik Orsenna(inne języki), L’Exposition coloniale
1989 – Jean Vautrin(inne języki), Un grand pas vers le Bon Dieu
1990 – Jean Rouaud(inne języki), Pola chwały (Les Champs d’honneur)
1991 – Pierre Combescot(inne języki), Les Filles du Calvaire
1992 – Patrick Chamoiseau, Texaco (Texaco)
1993 – Amin Maalouf, Skała Taniosa (Le Rocher de Tanios)
1994 – Didier Van Cauwelaert, Bilet w jedną stronę (Un Aller simple)
1995 – Andreï Makine, Francuski testament (Le Testament français)
1996 – Pascale Roze(inne języki), Le Chasseur Zéro
1997 – Patrick Rambaud(inne języki), Bitwa (La Bataille)
1998 – Paule Constant(inne języki), Confidence pour confidence
1999 – Jean Echenoz, Odchodzę (Je m’en vais)
2000 – Jean-Jacques Schuhl, Ingrid Caven
2001 – Jean-Christophe Rufin(inne języki), Rouge Brésil
2002 – Pascal Quignard, Błędne cienie (Les Ombres errantes)
2003 – Jacques-Pierre Amette, Kochanka Brechta (La Maîtresse de Brecht)
2004 – Laurent Gaudé(inne języki), Słońce Scortów (Le Soleil des Scorta)
2005 – François Weyergans(inne języki), Trois jours chez ma mère
2006 – Jonathan Littell, Łaskawe (Les Bienveillantes, Gallimard)
2007 – Gilles Leroy(inne języki), Alabama song (Mercure de France)
2008 – Atiq Rahimi, Kamień cierpliwości (Syngué Sabour. Pierre de patience, P.O.L.)
2009 – Marie NDiaye,Trzy silne kobiety (Trois femmes puissantes, Gallimard)
2010 – Michel Houellebecq, Mapa i terytorium (La carte et le territoire)
2011 – Alexis Jenni(inne języki), L'Art français de la guerre(inne języki) (Gallimard)
2012 – Jérôme Ferrari, Le Sermon sur la chute de Rome(inne języki)
2013 – Pierre Lemaitre, Do zobaczenia w zaświatach (Au revoir la-haut)
2014 – Lydie Salvayre, Pas pleurer^[2]
2015 – Mathias Énard(inne języki), Busola (Boussole)
2016 – Leïla Slimani(inne języki), Kołysanka (Chanson douce)
2017 – Éric Vuillard(inne języki), Porządek dnia (L’ordre du jour)
2018 – Nicolas Mathieu(inne języki), Leurs enfants après eux
2019 – Jean-Paul Dubois(inne języki), Tous les hommes n'habitent pas le monde de la même façon^[3]
2020 – Hervé Le Tellier, Anomalia (L'Anomalie)^[4]
2021 – Mohamed Mbougar Sarr, Najskrytsza pamięć ludzi (La Plus Secrète Mémoire des hommes^[5]
2022 – Brigitte Giraud, Vivre vite^[6]
2023 – Jean-Baptiste Andrea(inne języki), Veiller sur elle^[7]

Zobacz też

Prix Goncourt des lycéens

Przypisy

↑ Polska edycja Nagrody Goncourtów [online], Instytut Francuski w Polsce [dostęp 2023-04-13] (pol.).
↑ Literacka Nagroda Goncourta przyznana Lydie Salvayre. Polskie Radio. [dostęp 2014-11-05].
↑ Prix Goncourt 2019 [online], Académie Goncourt [dostęp 2020-02-10] (fr.).
↑ Goncourt Prize goes to 'Anomaly' of a novel [online], Deutsche Welle, 30 listopada 2020 [dostęp 2021-01-08] (ang.).
↑ Le prix Goncourt 2021 pour Mohamed Mbougar Sarr et son roman « La Plus Secrète Mémoire des hommes », „Le Monde.fr”, 3 listopada 2021 [dostęp 2021-11-04] (fr.).
↑ Brigitte Giraud becomes 13th woman to win Prix Goncourt [online], the Guardian, 3 listopada 2022 [dostęp 2022-11-03] (ang.).
↑ 2023 Goncourt prize awarded to Jean-Baptiste Andrea, „Le Monde.fr”, 7 listopada 2023 [dostęp 2023-11-13] (ang.).