Pandora (instrument muzyczny)

Pandora
Ilustracja
Klasyfikacja naukowa
321.321-6

Chordofon złożony

Klasyfikacja popularna
instrument szyjkowy, strunowy, szarpany
Podobne instrumenty

lutnia

Multimedia w Wikimedia Commons

Pandora – dawny instrument muzyczny wyposażony w pudło rezonansowe oraz struny, zakorzeniony w kulturach starożytnej Grecji i Rzymu[1][2]; przodek instrumentów szyjkowych, m.in. europejskich lutni oraz instrumentów smyczkowych[3][4].

Pandora miała mały, wypukły korpus, długą, wąską szyjkę (wg Atenajosa wykonywane z drewna namorzynowego[5]) i trzy struny (o których liczbie wspomniał Juliusz Polluks w swoim Onomastikonie(inne języki)[5])[1]. Zachowane od IV wieku p.n.e. reliefy z terakoty i kamienia przedstawiają wizerunki kobiet i Erosa szarpiących struny pandory palcami lub – częściej – zarywających je plektronem[4].

Prawdopodobnie instrument wywodzi się z łuku muzycznego, ponieważ nazwa pandora pochodzi od sumeryjskiego pan-tur, czyli „łuk mały” – terminu, którym Sumerowie określali ten instrument[3]. Badacze dopatrują się bliższego czasowo powinowactwa również w kulturach asyryjskiej i kapadockiej[1][3]. Z biegiem czasu pandora przenikała w głąb Europy, gdzie terminem tym zaczęto określać podobne instrumenty. Jeden z nich, podobny do cytary i wyposażony w 5 do 10 zdwojonych strun utrwalił się w XVI wieku pod nazwą bandora[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Baculewski et al. 2006 ↓, s. 665.
  2. ↑ Ekiert 2006 ↓, s. 384.
  3. ↑ a b c Sachs 2005 ↓, s. 73.
  4. ↑ a b McKinnon 2001 ↓, lead.
  5. ↑ a b Mathiesen 1999 ↓, s. 284.

Bibliografia

  • Krzysztof Baculewski et al.: Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-13410-0.
  • Janusz Ekiert: Bliżej muzyki: encyklopedia. Warszawa: Muza SA, 2006. ISBN 978-83-7200-087-3.
  • Thomas J. Mathiesen: Apollo's lyre. Greek music and music theory in antiquity and the Middle Ages. Lincoln, NE: University of Nebraska Press, 1999. ISBN 978-0-8032-3079-8.
  • James W.J.W. McKinnon James W.J.W., Pandoura, [w:] Grove Music Online, Oxford University Press, 2001, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.20802 [dostęp 2024-05-05]  (ang.).
  • Kurt Sachs: Historia instrumentów muzycznych. Stanisław Olędzki (tłum.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2005. ISBN 83-7233-036-0.

Linki zewnętrzne

  • Synaulia - Pandura w serwisie YouTube – utwór na rekonstrukcji pandory w wykonaniu zespołu Synaulia(inne języki)