Subfaza gardzieńska

Subfaza gardzieńska – faza postojowa (niższej rangi) czoła lądolodu skandynawskiego podczas zlodowacenia północnopolskiego. Jest to najmłodsza faza postojowa lądolodu na terenie Polski[1][2].

Wyróżnianie subfazy gardzieńskiej opiera się przede wszystkim na kryterium geomorfologicznym, mianowicie istnieniu ciągu moren czołowych, najlepiej widocznych w okolicy jeziora Gardno (skąd nazwa subfazy)[3][4]. Ciąg ten kontynuuje się ku zachodowi aż do okolic Darłowa. Ku wschodowi natomiast można prześledzić przebieg tego ciągu morenowego aż po okolice Gdańska[1]. Kulminacjami tego ciągu wzgórz są Rowokół i Barzowicka Góra[5].

Innymi nazwami subfazy gardzieńskiej są: faza gardzieńska (gardnieńska)[6][7] oraz faza lub subfaza sławieńsko-lęborska (sławnieńsko-lęborska)[5]. W Niemczech na określenie tej subfazy używa się nazwy faza meklemburska (Mecklenburg-Phase, od nazwy Meklemburgii), a w Danii – faza Møn (od nazwy wyspy Møn)[8], choć korelacja ta nie jest przyjmowana przez wszystkich[9].

Jako pierwsza[10] subfazę tę (pierwotnie jako fazę) wyróżniła Ludmiła Roszko[11].

Subfazę gardzieńską datuje się na ok. 14,0–13,8 tys. lat BP[12][1], 15,5–16,0 tys. lat BP[7] albo 16.5 ± 0.5 tys. lat BP[13].

Przypisy

  1. ↑ a b c Józef EdwardJ.E. Mojski Józef EdwardJ.E., Ziemie polskie w czwartorzędzie: zarys morfogenezy, Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny, 2005, s. 404, ISBN 978-83-7372-846-2 .
  2. ↑ LeszekL. Marks LeszekL., Pleistocene glacial limits in the territory of Poland, „Przegląd Geologiczny”, 53 (10/2), 2005, s. 988–993 .
  3. ↑ KrzysztofK. Petelski KrzysztofK., Ewolucja poglądów na budowę geologiczną i powstanie gardzieńskiej moreny czołowej, „Landform Analysis”, 7, 2008, s. 130–137 .
  4. ↑ JolantaJ. Czerniawska JolantaJ., Rozwój doliny dolnej Łupawy w późnym plejstocenie, „Badania fizjograficzne nad Polską zachodnią. Seria A – Geografia fizyczna”, 58, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2007, s. 21–30, ISBN 978-83-7063-538-1 .
  5. ↑ a b MałgorzataM. Uniejewska MałgorzataM., MarianM. Nosek MarianM., Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski. Arkusz Sławno (19) 1 : 50 000, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1987 .
  6. ↑ LeszekL. Marks LeszekL. i inni, Quaternary stratigraphy and palaeogeography of Poland, „Acta Geologica Polonica”, 66 (3), s. 403–427 .
  7. ↑ a b LeszekL. Marks LeszekL., Quaternary stratigraphy of Poland – current status, „Acta Geologica Polonica; 2023; vol. 73; No 3; 307-340”, 2023, ISSN 0001-5709 [dostęp 2024-04-03] .
  8. ↑ LeszekL. Marks LeszekL., Last deglaciation of northern continental Europe, „Cuadernos de Investigación Geográfica”, 41 (2), 2015, s. 279–293 .
  9. ↑ Jóżef EdwardJ.E. Mojski Jóżef EdwardJ.E., The evolution of the southern Baltic coastal zone, „Oceanologia”, 42 (3), 2000, s. 285–303 .
  10. ↑ BolesławB. Augustowski BolesławB., Niziny Nadmorskie (Pobrzeże Bałtyckie), [w:] RajmundR. Galon (red.), Geomorfologia Polski. Tom 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972 .
  11. ↑ L.L. Roszko L.L., Recesja ostatniego lądolodu z terenu Polski, [w:] R.R. Galon (red.), Ostatnie zlodowacenie skandynawskie w Polsce, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968, s. 65–100 [dostęp 2024-05-08] .
  12. ↑ LeszekL. Marks LeszekL., Last Glacial Maximum in Poland, „Quaternary Science Reviews”, 21 (2), 2002, s. 103–110 .
  13. ↑ KarolK. Tylmann KarolK., SzymonS. Uścinowicz SzymonS., Timing of the last deglaciation phases in the southern Baltic area inferred from Bayesian age modeling, „Quaternary Science Reviews”, 287, 1 lipca 2022, s. 107563 .