Topotekan

Topotekan
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C23H23N3O5

Masa molowa

421,45 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

123948-87-8
119413-54-6 (HCl)

PubChem

60700

DrugBank

DB01030

InChI
InChI=1S/C23H23N3O5/c1-4-23(30)16-8-18-20-12(9-26(18)21(28)15(16)11-31-22(23)29)7-13-14(10-25(2)3)19(27)6-5-17(13)24-20/h5-8,27,30H,4,9-11H2,1-3H3/t23-/m0/s1
InChIKey
UCFGDBYHRUNTLO-QHCPKHFHSA-N
Niebezpieczeństwa
Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-05-12]
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Na podstawie podanej karty charakterystyki
uwodniony chlorowodorek topotekanu
Zagrożenie dla zdrowia
Uwaga
Zwroty H

H341

Zwroty P

P281

Klasyfikacja medyczna
ATC

L01CE01

Stosowanie w ciąży

kategoria D

Farmakokinetyka
Procent wchłaniania

81%

Biodostępność

31,4% (u ludzi)[1][2]

Okres półtrwania

2–3 godziny (w fazie eliminacji)

Wiązanie z białkami
osocza i tkanek

35%

Metabolizm

wątrobowy

Wydalanie

w moczu

Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania

wlew dożylny, doustnie

Objętość dystrybucji

ok. 132 l

Multimedia w Wikimedia Commons
Camptotheca acuminata – drzewo z którego pozyskiwana jest kamptotecyna

Topotekan – organiczny związek chemiczny, chemioterapeutyk z grupy inhibitorów topoizomerazy. Lek ten jest przyjmowany w postaci chlorowodorku. Topotekan (w preparacie Hycamtin) jest pierwszym zarejestrowanym inhibiotorem topoizomerazy I, który może być stosowany doustnie. Poza tym lek może być stosowany we wlewie dożylnym[3][4].

Wskazania do stosowania

  • Rak jajnika[5],
  • Rak szyjki macicy[6][7],
  • Drobnokomórkowy rak płuc (SCLC)[8][9].

Eksperymentalne zastosowania leku

Trwają badania, które wskazują na skuteczność zastosowania topotekanu w przypadku:

Mechanizm działania

Topotekan jest półsyntetyczną pochodną kamptotecyny, która jest alkaloidem pozyskiwanym z drzewa Camptotheca acuminata[13]. Działanie przeciwnowotworowe leku polega na hamowaniu topoizomerazy I. Topoizomeraza I jest enzymem jądrowym, który odpowiada za zmniejszenie napięcia torsyjnego DNA, poprzez wywoływanie powstawania odwracalnych pęknięć w obrębie pojedynczych nici[3][4][14], co pozwala na powstanie widełek replikacyjnych. Natomiast topotekan interkaluje pomiędzy zasady azotowe w DNA. Gdy widełki replikacyjne dotrą do miejsca, w którym pomiędzy zasadami znajduje się topotekan, dochodzi do zahamowania procesu replikacji. Łącząc się z kompleksem topoizomeraza I–DNA, topotekan uniemożliwia odtwarzanie wiązań w miejscach pęknięć i uszkadza strukturę podwójnych łańcuchów DNA. Komórka niezdolna do replikacji po pewnym czasie umiera[15].

Działania niepożądane

Występujące bardzo często
Występujące często
  • reakcje nadwrażliwości
  • hiperbilirubinemia
  • świąd
  • złe samopoczucie
  • posocznica[3][4]
Występujące rzadko
  • reakcja anafilaktyczna
  • obrzęk naczynioruchowy
  • pokrzywka[3][4]
Występujące bardzo rzadko
  • wynaczynienie
  • śródmiąższowa choroba płuc[3][4]

Specjalne środki ostrożności

  • Podczas stosowania leku należy wykonywać regularnie pełne badanie morfologiczne krwi.
  • U pacjentów z gorączką, neutropenią oraz bólem brzucha należy rozważyć możliwość zapalenia okrężnicy.
  • W przypadku stwierdzenia śródmiąższowego zapalenia płuc należy przerwać terapię topotekanem.
  • Nie zaleca się stosowania leku u chorych z ciężkimi zaburzeniami nerek lub wątroby (wywołanymi marskością)[4].

Interakcje z innymi lekami

  • Nie hamuje enzymów cytochromu P-450 u ludzi – nie wykazano wpływu na farmakokinetykę topotekanu, po zastosowaniu granisetronu, ondansetronu, morfiny lub kortykosteroidów.
  • W przypadku stosowania terapii skojarzonej topotekanu z innymi lekami istnieje możliwość zmniejszenia dawek leków w celu zwiększenia tolerancji leczenia[3][4].

Stosowanie podczas ciąży i karmienia piersią

W czasie stosowania topotekanu należy zaleca się unikanie zajścia w ciążę. Nie zaleca się stosowania leku w czasie karmienia piersią[3][4].

Wpływ na prowadzenie pojazdów mechanicznych

Należy zachować ostrożność ze względu na często występujące efekty uboczne stosowania leku w postaci osłabienia i zmęczenia[3][4].

Przedawkowanie

Nie jest znane swoiste antidotum. W przypadku przedawkowania może dojść do zahamowania funkcji szpiku i zapalenia błon śluzowych[4].

Preparaty

Preparaty na polskim rynku zawierające topotekan: Hycamtin, Potactasol, Topotecan medac, Topotecanum Accord[16].

Przypisy

  1. ↑ Clinical Pharmacology & Therapeutics – Wiley Online Library [online], www.nature.com [dostęp 2017-11-20]  (ang.).
  2. ↑ Meeting Library Redesign | ASCO [online], www.asco.org [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-24]  (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i Topotekan, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2022-03-09] .
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Topotecan Teva, INN-Topotecan – Europa. [dostęp 2014-05-30].
  5. ↑ Fda Approves Ovarian Cancer Drug [online], fda.gov [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 1997-05-05] .
  6. ↑ FDA Approval for Topotecan Hydrochloride – National Cancer Institute [online], www.cancer.gov [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-06]  (ang.).
  7. ↑ http://web.archive.org/web/20070326051854/http://www.fda.gov/cder/Offices/OODP/whatsnew/topotecan.htm FDA.
  8. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-26)].
  9. ↑ http://www.drugs.com/newdrugs/gsk-receives-approval-hycamtin-topotecan-capsules-relapsed-small-cell-lung-cancer-671.html Press release.
  10. ↑ AlbertoA. Garaventa AlbertoA. i inni, A phase II study of topotecan with vincristine and doxorubicin in children with recurrent/refractory neuroblastoma, „Cancer”, 98 (11), 2003, s. 2488–2494, DOI: 10.1002/cncr.11797, PMID: 14635085 [dostęp 2022-03-09]  (ang.).
  11. ↑ ThierryT. Lesimple ThierryT. i inni, Phase I study of topotecan in combination with concurrent radiotherapy in adults with glioblastoma, „Journal of Neuro-Oncology”, 65 (2), 2003, s. 141–148, DOI: 10.1023/b:neon.0000003647.66788.3b, PMID: 14686734 [dostęp 2022-03-09]  (ang.).
  12. ↑ Camptothecin-Based Regimens for Treatment of Ewing Sarcoma: Past Studies and Future Directions. [dostęp 2014-05-30].
  13. ↑ Topotecan. [dostęp 2014-05-31].
  14. ↑ YvesY. Pommier YvesY. i inni, DNA topoisomerases and their poisoning by anticancer and antibacterial drugs, „Chemistry & Biology”, 17 (5), 2010, s. 421–433, DOI: 10.1016/j.chembiol.2010.04.012, PMID: 20534341, PMCID: PMC7316379 [dostęp 2022-03-09]  (ang.).
  15. ↑ Bart L.B.L. Staker Bart L.B.L. i inni, The mechanism of topoisomerase I poisoning by a camptothecin analog, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 99 (24), 2002, s. 15387–15392, DOI: 10.1073/pnas.242259599, PMID: 12426403, PMCID: PMC137726 [dostęp 2022-03-09]  (ang.).
  16. ↑ Topotekan, [w:] Indeks Leków MP, lista preparatów, Medycyna Praktyczna [dostęp 2022-03-09] .

Linki zewnętrzne

  • NCI Drug Dictionary Definition of Topotecan
  • NCI Drug Information for Patients
  • Chemioterapia z zastosowaniem topotekanu w raku jajnika. ovacome.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-17)].