Zaciąg bębnowy

Zaciąg bębnowy, zaciąg z wolnego bębna – to typ werbunku. System stosowany w Polsce w wojskach cudzoziemskiego autoramentu, zapoczątkowany za rządów Zygmunta III Wazy.

Oficer-oberszter, po zawarciu umowy z królem lub hetmanem (tzw. "kapitulacji"), dostawszy od nich odpowiednik listu przypowiedniego na określoną liczbę koni lub żołnierzy, udawał się na wyznaczony teren werbunku, tam w urzędzie grodzkim rejestrował go (oblatował), a następnie do okolicznych miejscowości wysyłał swoich ludzi, żeby biciem w bębny ogłaszali werbunek. Dowódca zajmował się przyjęciem, umundurowaniem i uzbrojeniem rekrutów. Do służby przyjmowano głównie ludzi wolnych.

System komend i przepisów był taki sam, jak w innych krajach Europy Zachodniej. Ułatwiało to cudzoziemcom służbę.

Żołd wojskom autoramentu cudzoziemskiego wypłacano rocznie systemem ślepych porcji, co umożliwiało nieuczciwym dowódcom nadużycia finansowe.

Formacje cudzoziemskie:

• Rajtaria
• Dragonia
• Piechota niemiecka
• Arkebuzeria

Zobacz też:

 Osobny artykuł: Zaciąg towarzyski.

Bibliografia

• Jan Wimmer Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, wyd. MON, Warszawa 1965, s. 26-27
• Radosław Sikora: Wojskowość polska w dobie wojny polsko-szwedzkiej 1626-1629. Kryzys mocarstwa, Poznań 2005, s. 80-83
• Jerzy Cichowski, Andrzej Szulczynski: Husaria, Bellona 2004, s. 140, ISBN 831109954-5