Çakmak

Çakmak kibrit bulunmadan önce ateş çıkaran çelik alet. Eski çakmaklı tüfeklerde taşa çarpıp kıvılcım çıkarmak suretiyle barutlu ateşlemede kullanılan alete de bu ad verilirdi. Çakmağın çakıldığında kıvılcımların tutuşması için ağaçların gövdelerinden alınıp kurutulan, kolayca tutuşabilen, kav denilen maddeler kullanılırdı. Kav taşın üstüne konulur, sol elin baş ve işaret parmakları arasında sıkıştırılırdı. Sağ elde tutulan çakmak ise taşa vurmak suretiyle çıkan kıvılcımla yanma sağlanırdı. Daha sonraları kav yerine pamuk ipliğinden fitiller kullanılmıştı. Çakmak, taş, kav veya fitil deriden yapılmış ağzı büzmeli bir kesede muhafaza edilirdi.^[1]

Günümüzde çakmak daha çok sigara yakımında kullanılmaktadır. Ayrıca bütan tipi ocakları tutuşturmak için kullanılan aletlere de çakmak denmektedir. Önceleri benzinli sonraları gazlı olan çakmaklar yerine manyetolu çakmakların kullanılması yaygınlaşmıştır. Kibrit kutusundan çok küçük ve zarifleri yapılan çakmaklar çok kullanışlı olmaktadır.

İlk çakmaklar 16. yüzyılda icat edildi ve barutu tutuşturmak için ateşli silahlarda kullanıldı.^[2] 1662'de Türk seyyah Evliya Çelebi, bir Osmanlı diplomatik misyonunun bir üyesi olarak Viyana'yı ziyaret etti ve burada üretilen çakmaklara hayran kaldı.^[3] İlk çakmaklardan biri, Alman kimyacı Johann Wolfgang Döbereiner tarafından 1823 yılında icat edildi ve Döbereiner'ın lambası olarak bilindi.^[4]

Ayrıca bakınız

• Çakmak taşı
• Manyeto

Kaynakça