Şayenler

Şayenler
Kuzey Şayen Bayrağı
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
İngilizce, Şayence
Din
Cheyenne Kadını, 1930

Şayenler ya da Çeyenler (Şayence Tsétsêhéstâhese; İngilizce Cheyenne), Büyük Düzlükler'de (Great Plains) yaşamış Algonkin halklarından bir Kızılderili ulusudur. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Cheyenne ulusu Sotaeo'o ve Tsitsistas adlarındaki iki kabilenin birleşmesinden oluşmuştur. Tsitsistas "Yürekli İnsanlar Gibi" anlamına gelirken; Sotaeo'o kelimesinin kesin bir tercümesi yoktur. Cheyenne ismi ise Siyu dili'nden gelir ve "Küçük Cree" anlamındadır.

Amerikan hükûmetinin Amerika'nın yerlilerine arazi tahsis etme uygulamasından önce, Şayenler Arapaho ve Lakota kabileleriyle müttefikti. Cheyenne ulusu, Güney Kolorado'dan Güney Dakota'daki Black Hills'e kadar Büyük Düzlükler boyunca yayılmış on topluluktan oluşmaktaydı. Bu topluluklar 1800'lerin ortalarında, toplulukların bazılarının Black Hills civarında, diğerlerinin ise orta Kolorado'nun Platte Rivers civarında kalmayı seçmeleri sonucu birbirlerinden ayrıldılar.

Günümüzde Kuzey Cheyenneler, güneydoğu Montana'daki "Kuzey Şayenler Kızılderili Rezervasyonu"'nda; Güney Cheyenneler ise, Güney Arapaholar'la birlikte orta Oklahoma'da yaşamaktadır. Toplam nüfusları 20.000 civarındadır.

Dil

Montana ve Oklahoma Cheyenneleri Şayen dilini kullanır. İki ayrı bölgede yaşayan Cheyennelerin kullandıkları dil, birbirinden farklı birkaç sözcük dışında tamamıyla birbirinin aynıdır. Cheyenne Dili Algonquian dil grubunun bir parçasıdır ve Büyük Düzlük'te konuşulan Algonquian dilleri içinde tonal özellikler geliştiren nadir dillerdendir. Cheyenne Dilinin en yakın akrabaları Arapaho ve Ojibwa (Chippewa) dilleridir.

Katliamlar

Cheyenne Kampı, 1909
Büyük Düzlükler'te yaşamış Kızılderililerden Cheyenneların Güneş Dansı seremonisi (yaklaşık 1909)
  • g
  • t
  • d
Kasabalar
Arizona
Kaliforniya
New Mexico
Oklahoma
Güney Dakota
  • Deadwood
  • Pine Ridge
  • Rapid City
Teksas
Alaska
Nebraska
Nevada
Kansas
Colorado
Diğerleri
Önemli şahsiyetler
Kanun adamları
  • Elfego Baca
  • Roy Bean
  • Virgil Earp
  • Wyatt Earp
  • Pat Garrett
  • Wild Bill Hickok
  • Bat Masterson
  • James Timberlake
  • Harry C. Wheeler
  • George Scarborough
  • John Horton Slaughter
Haydutlar
Amerikan Yerlileri
Diğerleri
  • Buffalo Bill
  • Calamity Jane
  • Kit Carson
  • James C. Cooney
  • John Joel Glanton
  • Samuel P. Heintzelman
  • Doc Holliday
  • Liver-Eating Johnson
  • Seth Kinman
  • Nat Love
  • Sylvester Mowry
  • Emperor Norton
  • Annie Oakley
  • Thomas William Sweeny
  • Jack Swilling
Ulaşım ve yerliler
Yollar
  • Butterfield Yolu
  • Chisholm Yolu
  • First Transcontinental Railroad
  • Büyük Platte Nehri Yolu
  • Büyük Batı Cattle Yolu
  • Mormon Yolu
  • Oregon Yolu
  • Pony Express
  • Tanner Yolu
ABD'de Kızılderililer
Amerikan Kültürü
  • Alma Massacre
  • Battle of Fort Tularosa
  • Boot Hill
  • Dead man's hand
  • Frisco Shootout
  • Vahşi Mücadele
  • Long Tom's treasure
  • Montezuma's treasure
  • One-room schoolhouse
  • Pecos Bill
  • Skeleton Canyon
  • Western saloon
  • Wild West Shows
Altına hücum
Otlak Savaşları ve kan davaları
  • Johnson İlçesi Savaşı
  • Lincoln İlçesi Savaşı
  • Mason İlçesi Savaşı
  • Pleasant Valley Savaşı
  • Sheep Savaşı