Gazale Konağı (Arapça: غزالة - Beyt Gazale), Suriye'nin Halep şehrinde Osmanlı döneminden kalan en büyük ve en iyi korunmuş yapılardan biridir. Adını yaklaşık iki yüzyıl boyunca konağın sahibi olan Gazale[1] ailesinden almıştır.[2] 1914’ten bu yana devlet okulu olarak kullanılmış[3] ve yakın zamanda Halep şehrinin Bellek Müzesi olmak üzere restore edilmiştir. Halep’in Al-Jdayde[4] semtinde yer almaktadır.
Tarihçe: Halep’teki Gazale Konağı'nın kökeni
Gazale Konağı’nın bezemeli pencerelerinden bir örnek
Konak dini ve etnik çeşitliliğe sahip bir nüfusa sahip olan büyük bir banliyö mahallesinin Batı kenarında bulunmaktadır. Halep tarihi kent merkezinin Kuzeyindeki bu mahalle, geç Memlük döneminden bugüne dek gelişimini sürdürmüştür. Bir grup kilisenin çevresinde organik biçimde öbeklenerek ortaya çıkan yerleşim alanı, zaman içinde Jdeideh Hristiyan mahallesine dönüşmüştür. Burada, Halep’in ileri gelen Hristiyan toplulukları, özellikle de Hindistan ve İran ile ticarette uzmanlaşan Ermeniler ikamet etmiştir.
Gazale Konağı, 1583-90 ve 1653 yıllarına tarihlenen – ve canlı, karışık bir Hristiyan-Müslüman mahallesinin anıtsal kalbini oluşturan – iki adet büyük vakıf binasının önünde inşa edilmiştir. Boyutu ve bezemeleri ile eşsiz nitelikteki Gazale Konağı, 17. yüzyıl Halep’inde bir Hristiyan topluluğun zenginliğini ve gücünü simgelemektedir. Konağın dekoratif panellerinde insan figürünün resmine rastlanmamaktadır; yerel zanaatkarlarca yapılmış paneller, popüler özdeyişlerin, mistik şiirlerin[5] ve İncil’den alınmış ilahilerin karışımından oluşan birçok boyalı yazıt içermektedir. Bu kaynak çeşitliliği, Arap kültürünün zenginliğini ve Halep kentsoylularının tipik eklektik tarzının açık bir yansımasıdır.
Yakın zamanlı araştırmalar ve restorasyon işleri
Gazale Konağı’nın altı avlusu (RC Heritage)
2007-2011 arasında, Suriye Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Gazale Konağı’nı Halep şehrinin belleğine adanmış bir müzeye dönüştürmek için kapsamlı bir restorasyon kampanyası yürütmüştür. Restorasyon işlerinin önemli bir bileşeni, Şamlı zanaatkarların eseri olan dekoratif panellerin bir kısmının onarımı olmuştur.
Bu kampanyaya koşut olarak, Gazale ailesinin bugünkü torunları konağa ilişkin bilimsel bir araştırma başlatmıştır.[6] 2010 yılında başlayan bu çalışma kapsamında, mahalleye ve konağa ilişkin tarihi araştırma, dekoratif öğelere ilişkin stilistik bir inceleme ve ayrıntılı bir mimari analiz yapılmıştır. Çalışmanın hedefi, Gazale Konağı’nın başlangıçtan bu yana geçirdiği evrimin kesin bir kronolojisini elde etmek olmuştur.
Beit Ghazaleh Ortofoto Araştırması (2017)
Gazale'nin evi, özellikle eyvanı, Suriye iç savaşı nedeniyle ağır hasar gördü. Bina çeşitli patlamalara maruz kaldı ve kalan tüm ahşap dekoratif paneller bilinmeyen gruplar tarafından sökülerek yağmalandı.[7][8] Malın zarar görmesi ve müzenin yağmalanması ile ilgili raporlar yayınlandı.[9]
Notlar ve Kaynakça
^Yazılı metinlere ve ailenin soy hattına göre, aile adı farklı şekillerde yazılabilmektedir: Gazalé, Ġazaleh, Gazale, Ghazaleh.
^"Beit Ghazaleh (maison du XVIIè s.) à Alep". rcheritage. 7 Kasım 2017. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
^(fr) « Syrie : des Français au secours du patrimoine en péril 26 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. » http://archive.wikiwix.com/cache/?url=https%3A%2F%2Fwww.archimag.com%2Farchives-patrimoine%2F2018%2F06%2F04%2Fsyrie-fran%25C3%25A7ais-secours-patrimoine-peril 28 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. archive, Archimag 04/06/2018
^Alaa Haddad, Issam Ballouz, Rami Alafandi (2018) Report about missing ʿAjami wooden panels from Bayt Ghazala (Aleppo) 24 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ARCA Art Crime and Cultural Heritage Resources: Aleppo,illicit trafficking,Syria / A house dismantled - Beit Ghazaleh, the house of the Ġazaleh, غزالة, 29 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. art-crime.blogspot.com, December 22, 2016,
Bibliyografya
Sauvaget Jean 1941, Alep. essai sur le développement d'une grande ville syrienne, des origines au milieu du XIXe siècle24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Paris, Librairie orientaliste Paul Geuthner, texte et album.
Al-Homsi Fayez. Old Aleppo, 127-128, Damascus: Ministry of Culture and National Heritage Publishing, 1983.
David, Jean-Claude et François Cristofoli (2019) Alep, la maison Ghazalé. Histoire et devenirs16 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Editions Parentheses, 176 p.; David Jean-Claude 1982, Le waqf d'Ipchir Pacha à Alep (1063/1653), étude d'urbanisme historique16 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. IFPO Damas, collection PIFD.
Collectif 1989, L’habitat traditionnel dans les pays musulmans autour de la Méditerranée, I. L’héritage architectural : formes et fonctions, IFAO, Le Caire.
Julia Gonnella (1996) Ein christlich-orientalisches Wohnhaus des 17. Jahrhunderts aus Aleppo (Syrien). Das 'Aleppo-Zimmer' im Museum für Islamische Kunst, Staatliche Museen zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz. Mainz: P. von Zabern, pp. 76.
Palais et demeures d'Orient - XVIe-XIXe siècle, David Jean-Claude, Degeorge Gérard, Actes Sud / Imprimerie Nationale, 09/2009; Alep, David Jean-Claude, Degeorge Gérard, Flammarion22 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2002
Fotoğraf arşivleri: Aga Khan Trust for Culture and the Aga Khan Documentation Center at MIT, Bayt Ghazala22 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ; MIT Libraries, Ghazale House5 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ; Aga Khan Visual Archive, Ghazala House4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ; Fotoğraf Brandhorst & Bremer, 2001.
Gazale Konağı, kuzey cephedeki taş işçiliği
Gazale Konağı’nın 'gazelleri', Pharaon Koleksiyonu’nda (Beyrut’taki Mouwad Müzesi) bulunan panellerden detay, 2011
Gazale Konağı, qoubba (kubbe) odasındaki ahşap paneller
Halep’teki Gazale Konağı’nın eyvanı (kartpostal, 1918-1922)
Gazale Konağı, Eylül 2017
Gazale Konağı
