Léon Duguit

Léon Duguit (d. 4 Şubat 1859, Libourne (Gironde) - ö. 18 Aralık 1928, Bordeaux) Fransız kamu hukuku uzmanıdır. Metot olarak sosyolojik pozitivizme başvurmuştur.

Bordeaux Hukuk Fakültesi'nde başarılı bir eğitim görmüştür. Fakülte birincisi olarak kamu hukuku alanında agregasyon sınavına girerek 6. olarak başarılı bir şekilde sınavı vermiştir. (Maurice Hauriou bu sınavda birinci olmuştur.) Émile Durkheim ile arkadaş olmuş, Kamu Hukuku alanında genç yaşta da profesör olmuştur.

1890'lı yıllara doğru hukuk fakültelerinde sosyolojiye giriş derslerinin girmesi için çalışmıştır. 1892 yılında Bordeaux Üniversitesi Anayasa Hukuku kürsüsü başkanı olmuş, 1896'da ilk makalesini kamu hukuku dergisinde yayınlamış ve böylelikle alanında tanınmıştır. Ayrıca pek çok sosyoloji dergisinde tanınmış, yabancı hukukçular tarafından görüşlerine atıfta bulunulmuştur.

1908-1912 yıllarında Bordeaux belediye meclis üyeliği yapmıştır. Kasım 1925-Mart 1926 tarihleri arasında Mısır Hükûmeti tarafından eğitimi teşkilatlandırmak amacıyla davet edilmiştir. František Weyr ve Hans Kelsen ile beraber 1926 yılında Hukuk Teorisi Uluslararası Dergisi'ni kurmuş ayrıca 1927 yılında Kamu Hukuku Uluslararası Enstitüsü'nün kuruluşuna katılmıştır.

Léon Duguit, Bordeaux Ekolü olarak da bilinen Kamu Hizmeti Ekolünün ilk temsilcileri arasındadır. Kamu Gücü Ekolü'nden, Toulouse Hukuk Fakültesi dekanı Maurice Hauriou'nun görüşlerine muhalefet etmiştir. Hukuk ve Devletin yasal teorisi alanında önemli bir figür olup, dogmatik yargı metoduna karşı çıkmış ve Durkheim'in sosyolojik metodolojisi ve Auguste Comte'un pozitivizmini metot olarak örnek almıştır. Ayrıca Maurice Hauriou, Léon Duguit'yi görüşleri ve çalışmaları nedeniyle kürsü anarşisti (anarchiste de la chaire) olarak nitelendirmiştir.

Dogmatik Hukuk Hakkındaki Görüşleri

Léon Duguit, hukuk felsefesi alanında bilimsellik savı ile öne çıkmıştır. Bir hukukçu olan Duguit, arzu ettiği bilimselliğe ulaşmak için biyoloji ve sosyolojiden yararlanmıştır. Biyolojide amaç ögesi ön planda olduğundan, bu kavramın hukuka uyarlanması daha da kolay olacaktı. Örneğin, fizikte düşen bir taşın amacı olması söz konusu değilken, bir canlı varlığın gelişimi ve bedenindeki tüm faaliyetler amaçsaldır.

Durkheim sosyolojisinden oldukça etkilenen Duguit, Endüstri Devrimi'nin tüm etkilerini hissetmiş; giderek makineleşen, her şeyin tek tip ve yeknesak olmaya başladığı bir dünyada yaşamıştır.

Somut Bilimsel Yöntem

Duguit'nin temel isteği, tam anlamıyla nesnel bir hukuk teorisi kurmaktı. Realitede bulunmayan, gözleme konu olmayan her şey hukukun alanından dışarı çıkarılmalıydı. Hukukun ne olduğu, gözleme dayanılarak bulunmalıydı. Toplumu, "uyum içinde yaşayan insanlardan" oluşan karmaşık bir yapı olarak görür. Temel gerçek, iş bölümü ve dayanışmadır; çünkü gözlemle bulunmuştur. Dayanışma olmadan toplum var olamaz, toplum var olmadığında da insan yaşayamaz. "Dayanışma, sosyal bedenin yasasıdır."

Sosyal Normlar ve Nesnel Hukuk

Hukuk, sosyal dayanışmadan çıkar. Metafizik ve a priori savlara gerek yoktur. Hukuku yaratan "insanların toplumda yaşamaları ve yalnızca toplum içinde yaşayabilmeleri" realitesidir. Dayanışmayı destekleyen her davranış nesnel olarak "iyi" olarak nitelendirilebilir. Dayanışmayı bozucu bir davranış, insanın tek yaşama ortamı olan topluma zarar verecek ve dolayısıyla da insan türünün yaşam olanağını ortadan kaldırabilecektir. Sosyal dayanışmadan kendiliğinden çıkan hukuka Duguit, Nesnel Hukuk der. Bu hukuk nesneldir; çünkü her tür keyfi insan iradesinden, yazarının düşüncesinden, güç arzusundan bağımsızdır; tartışılmaz bir realite olan dayanışmanın doğrudan ürünüdür. Oysa hukuk düzenine baktığımızda hukuk adı altında başka düzenlemelerin bulunduğunu görürüz. Bunlar yasa, tüzük vb. adlar almış olabilirler ama gerçek hukuk bu düzenlemeler değil, nesnel hukuktur. Bunların meşruluğu ise "nesnel hukuka uygunluk" ölçütüyle belirlenir.

Duguit, öznel hak (subjektif hak) kavramını reddeder. "Bireylerin, toplumun ya da grupların hakkından söz etmek, var olmayan şeylerden söz etmektir." Bireyin hakkı, "sosyal dayanışmaya ve bunun doğurduğu nesnel hukuka uygun olanı istemekten" ibarettir.

Devlet ve Diğer Tüzel Kişiler

Duguit, toplum ve bireylerden başkasını görmemektedir. Ona göre kurum denilen şey, birey topluluklarıdır. Temsil olgusu saçmalıktır. Devlet hukuk yaratmaz, böyle bir işlevi yoktur. Kendiliğinden var olan ve düzenlenmiş hukuku sistemleştirip yazılı hale getirebilir. Nesnel hukuk, devletten önce ve ondan üstündür; devlet bu hukuku değiştiremez, gücü yetmez.

Hukuk Türleri ve Zorlama

Duguit, hak kavramına karşıdır ve tek bir hukuk olduğunu savunur. Kamu ve özel hukuk ayrımı gözetmez. Devlet, bir egemen güç değil, "hizmet kuruluşu"dur. Ulusal toplum olduğu gibi uluslararası bir toplum da olabilir. Uluslararası toplum da bir insan grubu olarak dayanışma ile var olabilmektedir. Uluslararası hukuku da üreten, tıpkı iç hukuktaki gibi, bu dayanışmadır. Yaptırım hukukun varlık koşulu değildir, devletin egemenliği yoktur. Yaptırım, zorlama kavramları yoktur. Hukuk, toplumdan doğmuştur, toplumu oluşturanlar kural üzerinde bir tür consensus'a [fikir birliği] varmışlardır.

Eserleri

• L'État, le droit objectif et la loi positive Paris, 2012
• L'État les gouvernants et les agents 2010 Souveraineté et liberté,leçons faites à l'Université Columbia (New-York) en 1920-1921, Librairie F. Alcan, 1921. ^[1] Okunabilecek site8 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Les transformations du droit public 1913
• Traité de droit constitutionnel İlk yayın 1911, 3. yayın 1927.
• Des fonctions de l'Etat moderne, Rev. intern. de sociologie, 1894.
• Leçons de droit public général faites à la Faculté de droit de l'Université égyptienne pendant les mois de janvier, février et mars 1926, Paris : E. de Boccard, 1926
• Les transformations générales du droit privé depuis le Code Napoléon, 1920 Paris.

Kaynakça