Arriva FLIRT

Zie het artikel Stadler FLIRT voor algemene informatie over het treintype FLIRT

Arriva FLIRT
Arriva FLIRT 457 te station Maastricht (spoor 12).
Product	Elektrisch treinstel
Type	FLIRT 3
Aantal	2-delig: 15 (II) 3-delig: 13 (III) multicourant 3-delig: 8 (IIImc)
Aantal delen	II: 2 III/IIImc: 3
Aanschafkosten	Totaal: c.a. €200 miljoen[1]
Nummering	II: 450-464 IIImc: 550-557 III: 560-572
Fabrikant	Stadler Rail
Ontwerper	Stadler Rail, Innova Design Team[2]
Exploitant	Arriva
Huisstijl	Arriva Limburg (Bex*communicatie)
Inzetgebied	Limburg
Spoorwegnet	Nederland
Lijn(en)	RS12: Maastricht Randwyck – Roermond RS15: Sittard – Heerlen RE18: Maastricht Randwyck – Aachen Hbf Nachttrein: Maastricht – Schiphol Airport
Bouwjaar	2016 (II) 2017-2018 (IIImc) 2023 (III)
Indienststelling	11 december 2016 (II) 9 december 2018 (IIImc) vooralsnog 2024 (III)
Samenstelling	van de bakken: II: Bk+mABFk III: mBk+BF+mABk IIImc: mBk+B+mABk
Aantal delen	II: 2 III / IIImc: 3
Asindeling	II: Bo'2'2 III / IIImc: Bo'2'2'Bo'
Assen	II: 6 III / IIImc: 8
Spoorwijdte	1435 mm[3]
Massa	II, leeg: 81 ton II, dienst: 94 ton IIImc, leeg: 121 ton IIImc, dienst: 145 ton
Aslast	II: 18 ton[4] IIImc: 20 ton[5]
Lengte over buffers	II: 45,70 m III / IIImc: 63,200 m[3]
Breedte	2.820 mm[3]
Hoogte	4.120 mm[3]
Omgrenzingsprofiel	EN 15273 G2
Maximumsnelheid	160 km/h[3]
Dienstsnelheid	NL/B: 140 km/h D (IIImc): 160 km/h[5]
Versnelling	Tot 54 km/h: 0,95 m/s2 (II/IIImc)
Vertraging	1,08 m/s2 (II)[4] 1,15 m/s2 (IIImc)[5]
Wieldoorsnee	Nieuw: 920 mm (einddraaistel)[3] 760 mm (jacobsdraaistel)[3] Minimaal: 730 mm (II)[4] 690 mm (IIImc)[5]
Minimale boogstraal	II: 100 m[4] IIImc (dienst): 150 m[5] IIImc (onderhoud): 100 m
Vloerhoogte	780 mm (laag)[3] 1180 mm (hoog)[3]
Deuren	Elektrische zwenk-schuifdeuren II: 4 per zijde III: 3 per zijde IIImc: 3 per zijde[3]
Deurbreedte	1300 mm[3]
Aantal zitplaatsen	Totaal: II: 111 III: 170 IIImc: 172
Zitplaatsen 1e klas	II: 12 III: 12 IIImc: 12
Zitplaatsen 2e klas	II: 73 III: 139 IIImc: 147
Aantal klapzittingen	II: 26 III: 19 IIImc: 13
Aantal staanplaatsen	161 (IIImc, 4 personen/m2)
Fietsplaatsen	2
Techniek
Stroomsysteem	= 1.500 V (II, III & IIImc) = 3.000 V (IIImc)[3] ~ 15 kV 16,7 Hz (IIImc)[3]
Voedingsspanning	= 1,5 kV (II)
Aandrijving	elektrisch
Vermogen	II: 1.500 kW III / IIImc: 3.000 kW[3]
Trekkracht	Bij aanzetten: 100 kN (II) 200 kN (IIImc)[3]
Treinbeïnvloeding	II/III: ATB-EG[4][5], ATB-NG, ETCS (vanaf 2022-2024)[6] IIImc: ATB-EG[4][5], ATB-NG, ETCS (vanaf 2022-2024)[6], PZB 90[5], TBL 1+, Memor
Treinradio	GSM-R
Remsysteem	Dako
Remopschriften	DK-R-A-E-Mg
Koppeling	Scharfenbergkoppeling
Crashnorm	EN 15227[3]
Tractiemotoren	TSA TMF 59-33-4[7] (IIImc)
Overbrengingsverhouding	1 : 5,347 (IIImc)
Stroomomvormer	II: 1x ABB BORDLINE CC1500 DC (IGBT) IIImc: 2x ABB BORDLINE CC1500 MS (3-level IGBT)
Portaal    Openbaar vervoer Verkeer & Vervoer

De Arriva FLIRT is een elektrisch aangedreven type treinstel van Arriva. De treinstellen worden gebouwd door de Zwitserse treinbouwer Stadler Rail en zijn gebaseerd op het FLIRT 3-platform van dit bedrijf. De treinen zijn besteld voor het regionale treinvervoer in Limburg. Deze concessie loopt van 2016 tot 2031^[8].

De FLIRT (acroniem voor Flinker Leichter Innovativer Regionaltriebzug) is afgeleid van de Stadler GTW, met als belangrijkste verschil dat de aandrijfeenheden zich bij de FLIRT achter de cabines bevinden (i.p.v. in een aparte motorwagen). Dit treintype wordt gekenmerkt door licht en ruimte in het interieur door het gebruik van jacobsdraaistellen gecombineerd met brede open bakovergangen en een lage vloer. De lage vloer in combinatie met een uitschuifbare treeplank maakt het treinstel gemakkelijker toegankelijk voor personen met een fysieke beperking. Door het lage gewicht van het treinstel in combinatie met een hoog aanzetkoppel is het uitermate geschikt voor treindiensten met veel stops en korte haltetijden.

Aanbesteding

• Op 3 november 2014 werd bekendgemaakt dat drie vervoerders zich hadden ingeschreven voor de Limburgse concessie: Abellio, Arriva en Veolia.
• Op 10 februari 2015 werd bekend dat Abellio het vervoer mag exploiteren in de Concessie Limburg.
• Op 28 april 2015 werd bekend dat Abellio fouten had gemaakt in de aanbestedingsprocedure door onrechtmatig informatie van een oud-medewerker van Veolia te gebruiken. De provincie Limburg besloot hierop de gunning van de concessie aan Abellio op te schorten en de toekomstopties te onderzoeken.
• Op 2 juni 2015 werd bekend dat de provincie Limburg nu overgaat tot het gunnen van de concessie aan Arriva.

Ontwerp en bouw

De FLIRT-treinstellen bestaan uit twee of drie rijtuigen die bij de bakovergangen opgelegd zijn op jacobsdraaistellen. Door het gebruik van een jacobsdraaistel is de bakovergang kort en breed, wat zorgt voor een grote mate van transparantie. Hierdoor hebben deze treinstellen brede bakovergangen en een lage vloer, zoals ook gebruikelijk is bij metro's en trams. Het ruime zicht door het gehele treinstel in combinatie met de aanwezige camera's heeft de bedoeling een gevoel van veiligheid op te leveren. De vloerhoogte is met 780 mm precies gelijk aan de hoogte van de meeste perrons. Er kan met maximaal 3 stellen in treinschakeling worden gereden.

Van binnen ontbreken dwars-/kopwanden en tussendeuren, alleen de eerste en tweede klas worden door glazen deuren en tussenwanden van elkaar gescheiden. De treinstellen zijn onder andere voorzien van airconditioning, een reizigersinformatiesysteem met TFT-displays en automatische omroep, (beveiligings)camera's en een noodoproepsysteem waarmee na bediening van de reizigersnoodrem akoestisch contact met de machinist mogelijk is.

De treinstellen zijn voorzien van ATB-NG. Dit beveiligingssysteem kan ook overweg met ATB-EG.

Interieur

Reizigers hebben onder meer toegang tot usb-oplaadpunten voor het opladen van mobiele apparaten, stopcontacten, en een gratis toegankelijk wifi-netwerk. Verder zijn de treinstellen voorzien van een lage vloer, uitschuiftreden en een rolstoeltoegankelijk toilet om het reizen voor mensen met een fysieke beperking makkelijker te maken. Dit toilet is voorzien van een opklapbare plank om luiers te verschonen. In de treinstellen bevinden zich eerste en tweede klas afdelingen, een lounge en een ruimte voor het opstellen van fietsen. De bekleding van het meubilair is uitgevoerd in grijs met oranje hoofdsteunen in de 1e klas en verschillende tinten blauw (in blokjespatroon) met donkerblauwe hoofdsteunen in de 2e klas.

Deeltypes en onderscheid

De FLIRT van Arriva kent drie verschillende deeltypes die zowel in uiterlijk als techniek van elkaar verschillen.

II

Het belangrijkste kenmerk van de II-treinstellen is dat deze uit twee delen bestaan. Verder zijn deze treinstellen te herkennen aan het feit dat ze voorzien zijn van het oude Arriva-logo. De II's en IIImc's zijn voorzien van inklapbare buitenspiegels, net als de NS R-net FLIRT.

Deze stellen zijn vernoemd naar een bijzondere bestemming; zie Namen. De II's zijn slechts aangedreven aan één kant (de mABFk) en vooral ingericht op een stoptreindienst; de II's hebben 4 deuren per zijde en een multifunctionele ruimte voor fietsen, rolstoelen en kinderwagens. De reisinformatie wordt meestal in het Nederlands omgeroepen, maar tijdens nachttreinritten wordt deze ook in het Engels omgeroepen.

De eerste II (de 450) werd afgeleverd op 2 juli 2016.^[9] De roll-out vond plaats in Blerick op 15 juli 2016.^[10] In 2023 werden de eerste II's (de 455 en 456) voorzien van ETCS.

IIImc

De IIImc-treinstellen zijn driedelige, multicourante treinstellen bestemd voor de Drielandentrein. Ze zijn geschikt voor Nederland, Duitsland en (vanaf 2024) voor België. Vanwege de drie stroomsystemen waarmee deze stellen zijn uitgerust, worden deze ook wel als tricourant of 3C aangeduid.

Ze zijn te herkennen aan het nieuwe Arriva-logo en het ontbreken van de Limburgse leeuw op de zijkanten van de cabines (dit laatste op aandringen van België). De IIImc's zijn hoofdzakelijk ingericht op een sneltreindienst; 3 deuren per zijde, veel zitplaatsen, weinig klapstoelen en weinig fiets- of rolstoelplaatsen. Bij internationale treindiensten wordt de reisinformatie in zowel het Nederlands, Duits als Frans omgeroepen, bij binnenlandse diensten alleen in het Nederlands. In de middenbak (B) van de IIImc bevinden zich twee loungebanken.

De IIImc's brengen een ander geluid voort dan de monocourante treinstellen (II, III); dit is een gevolg van de afwijkende elektrische installatie, die ervoor zorgt dat het treinstel meerdere spanningen aankan. Onder een bovenleidingsspanning van 1,5 kV= klinkt dit geluid weer anders dan onder 3 kV= en 15 kV~.

De eerste IIImc (550) werd via Venlo afgeleverd op 19 september 2017.^[11] Aangezien een Belgische wet (uit 2014) dit verplicht voor nieuwe toelatingen op het spoornet, moesten de IIImc's voorzien worden van ETCS.^[12] Dit gebeurde in de periode 2021-2023 bij Stadler Refit in Blerick. De eerste testritten in België vonden plaats op 1 juni 2022;^[13] de 550 en 555 waren hierbij al voorzien van ETCS, de 554 nog niet.^[14] Na inbouw van ETCS werden de 552, 553 en 554 voorzien van stickers onder de cabineruiten met de tekst Co-funded by the European Union. De uiteindelijke aanpassingen naar ETCS gebeurden in 2023, waarna begin 2024 testritten en de goedkeuring voor België volgden. Arriva kondigde meteen aan dat haar treinen in Noord-Nederland dezelfde ETCS-inbouw zouden krijgen. In mei 2024 zijn enkele IIImc-treinstellen voorzien van 'Drielandentrein'-bestickering.

Vanaf 9 juni 2024 worden de IIImc's ingezet op het traject Liège-Guillemins - Maastricht - Aachen Hbf.

III

De III-treinstellen zijn driedelige treinstellen geschikt voor Nederland en zijn technisch gelijk aan de driedelige FLIRTs van Keolis Nederland.

In tegenstelling tot de IIImc zijn deze treinstellen wél voorzien van de Limburgse leeuw op de zijkanten van de cabines. In tegenstelling tot de II en IIImc zijn de III's voorzien van een cabinedeur aan de rechterkant van elke cabine.^[15] Het toilet en het gedeelte voor fietsen, kinderwagens en rolstoelen bevindt zich in de middelste bak.

De eerste exemplaren (560 t/m 562) zijn in 2023 gebouwd en getest in het testcentrum Wegberg-Wildenrath. Op 5 januari 2024 werden de 560 en 561 via Venlo overgebracht naar Nederland.^[16]

Onderhoud

De treinstellen worden onderhouden in de werkplaats van Stadler Rail te Blerick.

Inzet

Drielandentrein

Zie Drielandentrein voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De IIImc-treinstellen zijn technisch voorzien om in de toekomst te rijden tussen Luik (Liège) en Aken (Aachen) via Maastricht en Heerlen.^[17] Hiervoor moest eerst de spoorlijn tussen Landgraaf en Herzogenrath geëlektrificeerd zijn. Daarnaast is het baanvak tussen Heerlen en Landgraaf in 2022 verdubbeld^[18] om een halfuursdienst mogelijk te maken.

Het was de bedoeling dat de trein naar Aken zou gaan rijden zodra de dienstregeling 2019 van vervoerder Arriva ingaat. Maar de officiële goedkeuring van Duitse kant liet langer op zich wachten dan gedacht. Op maandag 3 december 2018 is duidelijk geworden dat het doorlopen van de hele toelatingsprocedure voor Duitsland niet voor 9 december 2018 is afgerond. Daarom mocht de trein niet op Duits spoor tot Aken rijden.^[19] Uiteindelijk ging de drielandentrein vanaf 27 januari 2019 alsnog van/naar Duitsland rijden.

De treinstellen hadden ook naar België moeten rijden, maar deze werden hier niet toegelaten. Reden hiervoor was het hoogteverschil op enkele perrons in België en het ontbreken van het beveiligingssysteem ETCS.^[20] Na inbouw van dit systeem zal de drielandentrein begin 2024 gaan doorrijden naar Luik.

Maaslijn

De III-treinstellen zijn bestemd voor de Maaslijn tussen Nijmegen en Venlo en de spoorlijn Venlo - Roermond (zuidelijke Maaslijn) nadat deze geëlektrificeerd zijn. Dit is vooralsnog in 2027 gepland.

Treinseries

De lijnen waar de II- en IIImc-treinstellen tijdens dienstregeling 2024 rijden, zijn:

Na 2027, als de Maaslijn en spoorlijn Roermond - Venlo geëlektrificeerd zijn, gaan de III-treinstellen ook tussen Roermond, Venlo en Nijmegen rijden.

Namen

De tweedelige FLIRTs van Arriva in de concessie Limburg hebben de namen gekregen van bekende toeristische trekpleisters. Deze namen staan aan de buitenkant van de treinstellen bovenaan de kopbakken vermeld. Binnen in het treinstel is de cabine van het toilet van de buitenkant voorzien van nadere informatie over de naam van het betreffende treinstel.

Zie de categorie Stadler FLIRT van Arriva Personenvervoer Nederland van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.