Zamek w Wojnowicach

Zamek w Wojnowicach

(niem.) Schloss Wohnwitz

nr rej. 164/298
Zamek w Wojnowicach
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wojnowice
Adres	Zamkowa 2, 55-330 Wojnowice
Rozpoczęcie budowy	XIV w.
Kolejni właściciele	Stowarzyszenie Historyków Sztuki
Obecny właściciel	Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu
Położenie na mapie gminy Miękinia Zamek w Wojnowicach
Położenie na mapie Polski Zamek w Wojnowicach
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zamek w Wojnowicach
Położenie na mapie powiatu średzkiego Zamek w Wojnowicach
51°11′52″N 16°47′43″E/51,197778 16,795278
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zamek w Wojnowicach – gotycko-renesansowy zamek na wodzie – obronna siedziba rycerska, położony w Wojnowicach w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, w gminie Miękinia, ok. 25 km od Wrocławia. Jeden z nielicznych tego typu zamków w Polsce.

Historia

Wojnowice występują w źródłach od XIII w. jako majątek, później istniał tu folwark. Początki zamku datuje się na XIV wiek (Johann Skopp). W XV w. należał do różnych rodów śląskich, m.in. von Schellendorf oraz von Krickov. W 1522 r. kupił go znany poeta Achatius Haunold, sprzedając go dwa lata później wrocławskiemu mieszczaninowi Niklasowi (Mikołajowi) von Schebitz, żonatemu z Ursulą von Kromayer^[1]. Nowy właściciel w latach 1515–1530 rozpoczął wyburzanie zamku z myślą o przebudowie go w nowoczesnym stylu. Po jego śmierci w 1537 r. nowym właścicielem została Lukrecja Boner (z domu Huber), żona Jakuba Bonera^[2][3][4]. Dla niej Jakub przekształcił zamek w modną renesansową rezydencję. Po jego śmierci Lukrecja wyszła ponownie za mąż za Andreasa Hertwiga^[3] (zm. 1575)^[5], radcę Królewskiej Śląskiej Komory Fiskalnej i ziemianina. On to kontynuował dzieło swego poprzednika. W roku 1576 Wojnowice powróciły na krótko w ręce rodu von Schebitz. Szesnaście lat później zostały odkupione przez synów Jakuba Bonera (Jakuba i Sebalda) od Fryderyka von Schebitz. Następnie rezydencja często przechodziła z rąk do rąk różnych mieszczańskich rodów śląskich. Ostatnim właścicielem prywatnym w latach 1940–1945 była rodzina von Livonius. Niewielkie przebudowy w tym czasie, według projektu Augusta Wilhelma Hogrevego, nie zmieniły jego formy, dopiero II wojna światowa spowodowała zniszczenia.

W latach 1961–1984 wykonano na zamku prace restauracyjne. Od 7 czerwca 2014 r. właścicielem zamku jest Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu, które otrzymało zamek w darze od Ministerstwa Skarbu^[6]. Od 21 marca 2015 r. zamek jest otwarty dla turystów. Mieszczą się w nim: restauracja, sale konferencyjne, pokoje hotelowe oraz biura fundacji Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

Architektura

Wojnowiecki zamek jest budowlą o wyjątkowych walorach architektonicznych, malowniczej bryle, ściśle związaną z kulturą późnośredniowiecznego Wrocławia. Powstał na planie prostokąta o wymiarach około 22 × 24 m, pierwotnie w układzie podkowiastym, od pierwszej połowy XVI w. jako czteroskrzydłowe założenie z wewnętrznym dziedzińcem. Otoczony został fosą z ceglanym mostem od strony północnej, który powstał w miejscu mostu zwodzonego. Jako budulca użyto cegły, jedynie detale architektoniczne wykuto z piaskowca: obramienia okien i renesansowy portal z herbami Bonerów i sentencją łac. INI­CIVM SA­PIEN­CIÆ TI­MOR DO­MI­NI (Po­cząt­kiem mą­dro­ści jest bo­jaźń Pa­na) na belce^[7]. Po lewej stronie portalu wejściowego^[8] płycina z herbami Mikołaja von Schebitz i Ursuli von Kromayer i sentencją w dwóch wersach, pierwszy: niem. IA­COB BO­NER BA­VET MICH (Ja­kub Bo­ner mnie zbu­do­wał)^[7]. Przy bramie znajduje się smukła wieżyczka zwieńczona obecnie krenelażem, natomiast skrzydła zamku mają schodkowe szczyty. Dziedziniec, w którym umieszczono studnię, w przyziemiu otoczony jest arkadami. Od strony wschodniej zachowały się wykusze latrynowe.

Galeria

• 
  Herby: Boner (L), Hertwig (Ś) Huber (P)
• 
  Herb Jakuba Bonera (L)
• 
  Herb Andreasa Hertwiga
• 
  Herb Lukrecji Huber (P)
• 
  Herby M. Schebitz i Ursuli Kromayer
• 
  Herb Mikołaja Schebitz
• 
  Herb Ursuli Kromayer
• 
  Zespół zamkowy – most
• 
  Zespół zamkowy – most
• 
  Wykusz latrynowy

Przypisy

Bibliografia

• L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2012, s. 544-545. ISBN 978-83-213-4158-3.
• B. Guerquin: Zamki śląskie. Warszawa: Wydawnictwo Budownictwo i Architektura, 1957, s. 82.