İrsa Kilisesi
41°16′27″K 41°47′22″D / 41.27417°K 41.78944°D / 41.27417; 41.78944İnanç Doğu Ortodoks Kilisesi Mezhep Gürcü Ortodoks Kilisesi Durum Harabe Mimari Tamamlanma 9. yüzyıl Özellikler Malzemeler Moloz taş, dolgu duvar
İrsa Kilisesi (Gürcüce: ირსას ეკლესია), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı İrsa olan Erenler köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Köyün değiştirilmiş adına bağlı olarak Erenler Kilisesi olarak da anılır.[1]
Tarihçe
İrsa (ირსა) köyü, eski Gürcü yerleşimlerinden biridir. Nitekim 1886 Rus nüfus tespitinde de köyün halkı Gürcülerden oluşuyordu.[2] Nitekim Osmanlılar İrsa ile köyün bulunduğu Klarceti bölgesini 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Daha sonra köy halkının Müslüman olmasıyla İrsa Kilisesi cemaatini ve işlevini yitirmiş, zaman içinde de harabeye dönüşmüştür. Kilisenin kalıntıları 20. yüzyılın başlarında Türk araştırmacılar tarafından tespit edilmiş ve yapı duvar tekniği üzerinden 9. yüzyıla tarihlendirilmiştir.[3]
Mimari
İrsa Kilisesi, köyün girişinde, köy yolunun sağ tarafında, Sarıoğulları mahallesinde, çok fazla yüksek olmayan kayalıkların üzerinde yer alır. Mezarlığının yakınında bulunan tek nefli kilse, bu kayalıklardan da yararlanılarak moloz taşlarla dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiştir. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı küçük bir yapıdır. Doğusunda yarım daire planlı bir apsis yer alır. Apsiste derin ve yarım dairesel nişler bulunur. Kilisenin girişi güney cephesinin ortasında bulunur. Bu cephe duvarı görece sağlamdır ve bugünkü yüksekliği 2-3 metreyi bulur. Kilisenin kuzey ve batı duvarları yıkılmıştır. Kilisenin kaplama taşları tamamen sökülmüş olup sadece doğu duvarından birkaç adet kalmıştır. Kilisenin bulunduğu yeri köylüler “Kilise Kapı” olarak adlandırmaktadır.[4][5]
Kaynakça
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "2005 Yılı Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması", 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2007, I. Cilt, s. 457-466. 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3246-0
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Barum oblastı" - Sıra no: 1319". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "2005 Yılı Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması", 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2007, I. Cilt, s. 457-466. 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3246-0
- ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "2005 Yılı Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması", 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2007, I. Cilt, s. 457-466. 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3246-0
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 116. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
